Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
jednązasadęstanowidokumentowaniedziałalnościadministracji,przyczym
wszelkierozporządzeniaizarządzeniapowinnymiećformępisemną.Aktawraz
zbieżącądziałalnościąurzędnikówtworzątzw.biuro,którestanowirdzeńno-
woczesnegodziałaniapaństwa10.
M.Weberprzechodziwdalszejczęściswojejpracydoprzedstawieniaide-
alnej,jegozdaniem,formypanowanialegalnego(racjonalnego)-sprawowania
rządówzapomocąbiurokratycznegosztabuadministracyjnego.Sztabtenskłada
sięzpojedynczychurzędnikównosobiściewolny[ch],posłuszny[ch]wyłącznie
rzeczowymobowiązkomurzędowym”11.Urzędnicyfunkcjonująwustalonej
hierarchiiurzędowej,posiadajątrwałekompetencje,jakrównieżkwalifikacje
fachowe,widealnymprzypadkupotwierdzoneegzaminemipoświadczone
przezdyplom.Zatrudnianisąnazasadziekontraktu,wwynikuwolnejselekcji,
atakżetraktująswójurządjakojedynylubgłównyzawód.Możliwośćawan-
sowaniawarunkowanajestwysługąlatlubosiągnięciami,atakżeobomatymi
czynnikamiwzależnościoduznaniaprzełożonych.Urzędnikpodlegaścisłej,
jednolitejdyscyplinieurzędowejorazkontroli.
Podsumowującrozważaniadotyczącepanowaniaracjonalnego,niemieckiso-
cjologzauważa,żebiurokracjęcechujedążeniedokilkutendencji,amianowicie:
niwelacji(rekrutacjaspośródosóbodznaczającychsięnajwyższymifachowymi
kompetencjami),plutokratyzacji(możliwiedługieszkoleniefachowe)orazforma-
listycznejbezosobowości12.Charakteryzujebiurokracjęzjednejstronyformalizm,
azdrugiejskłonnośćurzędnikówdomaterialno-utylitarnegotraktowaniaswoich
zadańjakoadministracyjnych,mającychsłużyćuszczęśliwieniupodległychoby-
wateli.Toostatnieprzejawiałosięwskłonnościdopisaniawieluregulaminów.
M.Weberuważabiurokracjęzaidealnytyporganizacji.Wniniejszejpracy
koncepcjantypuidealnego”zostaławykorzystanadostworzeniamodelunideal-
nego”czyteżtypowegoczłonkaadministracyjnejelitywładzynaGórnymŚląsku
wbadanymokresie.Niemieckisocjologwyróżniarozmaiterodzajetypówideal-
nych13.TypidealnybiurokracjipruskiejnaGórnymŚląskurozumianybyłprzez
osobykierującejegoadministracjąjakonhistorycznytypidealny”.nogólno-
socjologicznytypidealnybiurokracji”dotyczyłraczejbiurokracjijakoformyor-
ganizacyjnej.
10Ibidem,s.163.
11Cyt.za:ibidem,s.164.
12Ibidem,s.168.
13Sąto:ogólnesocjologicznetypyidealne(odnoszącesiędozjawiskistrukturwystępu-
jącychwróżnychepokach,kulturachirodzajachspołeczeństw,np.biurokracja),typyidealne
działania(stworzonewodniesieniudodziałania,opartenamotywachdziałającegoprzedmiotu),
strukturalnetypyidealne(odnoszącesiędoprzyczyniefektówdziałańspołecznychitworzą-
cepewnąobrazującąrzeczywistość,np.idealnetypypanowania)orazhistorycznetypyidealne
(mającepomócwopisieianaliziezjawiskwystępującychwokreślonychepokachhistorycznych,
wkonkretnychramachczasowych).
