Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
VIII
AdamMichnik
ła.Codomnie–blaskodwasbijącynierazmnieoświecił
iwielemamwamdozawdzięczenia”.
TyleGombrowiczuprogulat50.Niepodzielającjego
konkluzji,aniteżjegoprzekonaniaoniezwykłejgenial-
nościŻydów,uderzaćmusijegofascynacjaiwpisywa-
nieżydowskiejspecyfiki–wludzkiipolski–horyzont.
Zdrugiejstronydobrzezapamiętałemsłowamojegoizra-
elskiegokolegi,emigrantaz1968r.,którypowiedziałze
smutnymuśmiechem:„Polskajestjedynymkrajemna
świecie,wktórymniepozwolonomibyćPolakiem”.
TadeuszKonwicki,pohańbie1968r.pisałw„Kalen-
darzuiklepsydrze”
„NiemajużŻydówpolskich,leczciąglejeszczeżyje
ichproblem.Problem,mimowszystko,nierozwiązany.
Nierozwiązanywnajistotniejszymaspekcie,waspek-
cienaszegosumienia.Ichoćbyrozsypałysięwżwirka-
miennetabliceżydowskichcmentarzy,choćbywostat-
nichocalałychsynagogachnowepokoleniaurządziły
salekoncertowealbopinakoteki,choćbyostatniEuro-
pejczykzapomniał,żenadWisłąmieszkałlicznynaród
żydowski,wnaszychdomachbędąstraszyćnocąduchy
pomordowanychŻydów.Ajeśliktóregodnialubktórejś
nocyprzestanąstraszyć,toodtejporybędąprzycho-
dzićzawszedonaswSądnyDzieńalbowNocUmar-
łych,będąprzychodzićwwielkiejprocesjinaszychdzia-
dówinaszychwnuków,naszychkrewnychgrzeszników
inaszychpowinowatychświętych.
WspółżyciePolakóworazŻydównatejumęczonejzie-
mibyłoskomplikowane.Byłydobrelata,latanawetpięk-
ne,alebyłyteżokresynieładne,przykre,czasemwręcz
tragiczne.Lepiejmożezapomniećotymdniucodzien-
nymwspólnegolosu,dniudobrymizłym,aletrudno
zapomnieć,żenamOpatrznośćzezwoliłaprzeżyć,pozo-
staćwniejasnymwszechświecieżywych.Atenprzypa-
dekocaleniabiologicznego,choćnieznamyjeszczejego
ostatecznegosensu,tendarhipotetycznychniebiosobli-
gujenasdoWielkichZaduszekkuczcisczeźniętychna
wiekibraci,bracinajbliższychizupełnieobcych,braci
lubianychinienawidzonych,przybranychbraciwspólne-
go,pechowegolosu.(...)
