Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zróżnicowaniedefinicjiprzedsiębiorstwa
37
uważasię,żeracjonalnośćjegodecyzjijestograniczona.Wynikatozniemożności
zdobyciapełnychinformacjioprzyszłościorazzwystępującychwewnątrzprzedsię-
biorstwasprzecznościmiędzywłaścicielami,menedżeramiigrupamipracowników3.
Wtzw.ekonomiiinstytucjonalnejteoriaprzedsiębiorstwa(firmy)znajdujesię
wcentrumjejzainteresowania.Wprowadzaonapojęciekosztówtransakcyjnych,
któresązwiązaneztworzeniemorganizacjiiinstytucji,ichmodyfikacjąiwyko-
rzystaniem.nMożnabypowiedzieć,żekosztytransakcyjnesąkosztamiutrzy-
maniainstytucjigospodarczychwruchu”4.Należądonichkosztyzwiązaneztrans-
feremprawwłasności,zezbieraniemiprzetwarzanieminformacji,zzawieraniem
irealizacjąumów,zbadaniemrynkuitp.Całkowitekosztyprodukcjiskładająsię
zkosztówprzetwarzaniazasobów(pracy,ziemiikapitału)orazzkosztówtransak-
cyjnych.Udziałkosztówtransakcyjnychwcałościkosztówstalerośnie.Abykoszty
teobniżyć,koniecznejestusprawnieniedziałalnościprzedsiębiorstwaiinnychinsty-
tucjizwiązanychzżyciemgospodarczym.
Naukiozarządzaniu.Traktująoneprzedsiębiorstwojakokategorięorganiza-
cyjną,jednostkęzorganizowaną,szczególnyprzypadekinstytucji,doktórejodnoszą
sięsformułowanezasadyracjonalnejorganizacji.
Cybernetyka.Pojmujeonaprzedsiębiorstwojakoukładzłożony,podobnydo
organizmużywego,którykierujesiękryteriumnajdłuższegozachowaniaorganizmu
przyżyciu.Przedsiębiorstwojesttraktowanejakosystemwzględnieodosobniony
wotoczeniu,natomiastwsamymprzedsiębiorstwiewyróżniasięwielepodsystemów,
którewzajemnieoddziałująnasiebie.Ustalasięrównieżróżnezasileniaorganizacji.
Socjologia(azwłaszczasocjologiapracy,socjologiaorganizacji,socjologia
przemysłu).Rozpatrujeonaprzedsiębiorstwojakokategorięspołeczną,interesując
sięprzedewszystkimwystępującymiwnimgrupamispołecznymiistosunkami
międzyzatrudnionymi,zachowaniamiludziiichmotywacjami,stopniemintegracji
załogiiidentyfikowaniasiępracownikówzprzedsiębiorstwem.Socjologiaanalizuje
takżefunkcje,jakieprzedsiębiorstwopełniwszerszychstosunkachspołecznych.
Prawo(szczególnieprawocywilne,prawohandlowe,prawopracy).Widziono
przedsiębiorstwojakopodmiotposiadającyzdolnośćdoczynnościprawnych.Prawo
regulujestosunkimiędzyprzedsiębiorstwamiainnymiosobamiprawnymiifizycz-
nymi,atakżewewnątrzprzedsiębiorstwa.
Odmiennedefiniowanieprzedsiębiorstwaprzezróżnedyscyplinynaukowenie
musioznaczaćistnieniasprzeczności.Podkreślająoneiuwypuklająjedynieinne
aspektyprzedsiębiorstwa.
Drugą,poodmiennympodchodzeniudoinstytucjiprzedsiębiorstwaróżnych
dyscyplinnaukowych,przyczynązróżnicowaniadefinicjiprzedsiębiorstwajestjego
inneusytuowaniewgospodarcenarodowejorazróżnyzakresjegosamodziel-
3Zob.W.J.Otta,Strategiaprzedsiębiorstwa,w:Przedsiębiorstwonarynkumiędzynarodowym.Ana-
lizastrategiczna,red.T.Gołębiowski,PWN,Warszawa1994,s.11.
4O.E.Williamson,TheEconomicInstitutionsofCapitalism,FreePress,NewYork1985;J.Wilkin,
Jakikapitalizm,jakaPolska?,PWN,Warszawa1995,s.458.
