Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BOŻENATOKARZ
|
PARATEKSTYJAKOWYRAZKONCEPCJI…
PomimożeNikolajowiJežowitowarzyszyświadomośćuzupełnianialistylek-
turliteraturypolskiejwartychprzeczytania,wprawiawruchideęliterackich
światówmożliwychorazliteraturyjakogłosuwdialoguspołecznym.Posłowie
zatytułowałnieoznaczonymcytatemzpowieści:nNatejladjisemsevrnilna
Poljsko”/nNatymstatkuwróciłemdoPolski”
,poto,bywyjaśnićmetaforyczny
charaktertytułu,którydenotujestatektransatlantycki,akonotujecaływachlarz
nierozwiązanychproblemówpolskichieuropejskich,cech,zachowań,idei.In-
terpretacjatytułuwdwóchpierwszychakapitachdotyczykulturywyjściowej,
zaspokajającpotrzebypoznawcze.Dopieropołączenieproblematykizestrategią
(jeszczewpierwszymakapicie)iznowatorstwemartystycznym,którezdzisiej-
szegopunktuwidzeniamożnabynazwaćkryzysemnarracji,stanowiwłaściwą
tezę,będącąprzesłaniemdoczytelnika.Wzakończeniupisze:
TorejvdeluresnegrelezaobraćunsPoljsko,znjenopolityko,nezapamfletza
predstavnikevlade,temvećzaposkusosebnegaosvobajanjaizpodtiranijeforme,
tj.tradicije,stereotipov,domoljubnegaterorja.żeljapopremagovanjulastne
poljskostijebilaobenemvoljapokrepitvilastneindividualnosti.AvTrans-
-Atlantikujetudizanjopripravljenapast18.
WdzielewięcnaprawdęniechodziorozrachunekzPolskąizjejpolityką,nie
opamfletnaprzedstawicieliwładzy,leczopróbęuwalnianiasięspodtyranii
formy,tzn.tradycji,stereotypówipatriotycznegoterroru.Pragnienieprzezwy-
ciężeniawłasnejpolskościbyłojednocześniewoląumocnieniawłasnejindy-
widualności.AwTrans-Atlantykujestrównieżdlaniejprzygotowanapułapka.
Przedstawiającproblem,założenie,krytykęorazpolskiedeterminantypo-
wieściwkontekściekrajowymiemigracyjnym,tłumaczrealizujecelpoznawczy.
Interpretująctekstnatymtle,wydobywazasadniczyproblemutworu—obronę
iwalkęowłasnąartystycznąiludzkąindywidualność,costanowioprekursor-
stwietakiegomyśleniatakżeuWitkacego.
DlategowposłowiudoswojegoprzekładuPożegnaniajesieni,zatytułowa-
nymrównieżnieoznaczonymcytatemzpowieści(nSemlejunaknenapisanega
romana”/nJestemtylkobohateremnienapisanejpowieści”),stawiatezęsło-
wamibohateraAtanazegoBazakbala,którąosadzawhistorycznoliterackim,
estetycznymikulturowympolskimkontekście;jaksięokazujewkonfrontacji
zwiedzączytelnikaniejesttotylkokontekstpolskiiniedotyczytylkoczasuhi-
storycznego.Tłumaczprzedstawiapowieść—znówwszerokimkontekścielite-
raturoznawczymiestetycznym—jakowyrazkatastroficznegolękuprzedutratą
18W
.Gombrowicz,1998:Trans-Atlantik.N.Jež,prev.Ljubljana,Cankarjevazaložba,
s.145.
27
