Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
MaciejCzerwiński
dzyorzeczywistości”,czylinzmagazynowaną”wjęzykuwiedzą3lub1inaczej
rzeczujmując1stanowiąnzbiorowąpamięćużytkownikówjęzykainośnik
wiedzyzawartejwświadomościspołecznej”4.Tegorodzajunkulturowematryce
semantyczne”są1zdaniemBożenyTokarz1nutrwalonewjęzykuwposta-
cipojedynczychleksemów,związkówfrazeologicznych,metafor,słówkluczy,
retorycznychfigurargumentacyjnych,konstrukcjigramatyczno-składniowych
orazgatunkówtekstowych”5.
Ztego,żeróżnekulturywodmiennysposóbkonceptualizująświat,wynika
niepełnaprzystawalnośćomawianychekwiwalentówwróżnychjęzykach.Ów
problemnaogółumykaokuprzeciętnegoczytelnikaprzekładu,gdyżróżnicesą
najczęściejgenerowanenapoziomiegłębokichkonotacji,wpierwszejchwilinie-
zauważalnych,alboczytelnik1zwyklenieobyty1ulegapresjianalogii,która
odczytaniuksiążkitłumaczonejnarzucazmodyfikowanymodelpoznawczy.
Najczęściejpozornaekwiwalencjarealizujesięnapoziomienajbardziejpod-
stawowychjednostekznaczących.Uwzględniająctęuwagę,możnabyprzystąpić
dokonfrontacjitekstuoryginałuiprzekładupowieściAndriciaMostnaDrinie
(dokonanegoprzezHalinęKalitę)idosporządzenialeksykonusłówpozornietoż-
samychlub,ewentualnie,słówniemającychswychodpowiednikówwpolszczyź-
nie.Drugizwymienionychtypówanalizybyłbyszczególnieuzasadniony,gdyż
wprzypadkutejkonkretnejpowieści1osadzonejwzupełnieinnychrealiach
społecznychikulturowych,napogranicznymobszarzehybrydycznym1można
byrozważyćmodeleichadaptacjilubegzotyzacjiwjęzykuprzekładu.Idąctym
tropemiwybierająctętechnikę,moglibyśmyjednakspłycićproblemrefleksjinad
transferemsensuzoryginałudoprzekładu.Proponujęzatemspróbowaćrozważyć
tękwestięwkontekścieszerszym,awięczacząćodrozpatrzeniaekwiwalencji
wsystemachzbiorowejwyobraźniiwkontekście,wjakimświatprzedstawiony
Andriciajestzakotwiczony,awjakimzostałumieszczonyzasprawąprzekła-
du.Ponieważkażdawyobraźnianarodowajestzgruntuwybiórcza,potraktujęją
jakoswoistyobrazstereotypowy,naznaczonyjakąśzredukowanąprzezpunktwi-
dzeniawizją.Dopierowdalszejkolejnościprzystąpiędoomówienianiektórych
problemówjęzykowych,będącychzresztąpochodnązjawiskkulturowych.
ŚwiatMostunaDriniejestgłębokozanurzonywuniwersumkulturowymnie
tylkoBośniiHercegowiny,aletakżecałegoobszarubyłejJugosławii,zwłasz-
czaSerbiiiChorwacji.SamAndrićjestzaś1jakzauważaMariaDąbrowska-
-Partyka1pisarzempogranicza6.Jużchoćbyztegopowoduprzekładpowie-
3W.Doroszewski:Elementyleksykologiiisemiotyki.Warszawa1970,s.156.
4S.Gajda:Propozycjasystematykigatunkównaukowych.W:Aktyigatunkimowy.Red.
J.Bartmiński.Lublin2004,s.21.
5B.Tokarz:Zamiastwstępu.W:nPrzekładyLiteraturSłowiańskich”.T.2,cz.1:Formydialogu
międzykulturowegowprzekładzieartystycznym.Red.B.Tokarz.Katowice2011,s.16.
6M.Dąbrowska-Partyka:IvoAndrićalboparadoksypogranicza.W:Literaturapograni‑
cza1Pograniczaliteratury.Kraków2004,s.69182.
