Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rolastereotypuwkształtowaniupolifonicznegouniwersumliterackiegoł
21
ści,nawetnajbardziejnwłaściwy”,skazujejąnanżycie”zupełnieodmienne
niżwkulturzewyjściowej.Jesttakdlatego,żekażdyprzekładwyrywadzie-
łozjegokorzeni,zjego1jakbypowiedziałAntoineBerman1njęzykowej
gleby”7iprzystosowujejedożyciawnowychokolicznościach.Dekodowanie
przekładuliterackiegoprzezadresatówoinnychkompetencjachjęzykowychniż
czytelnicyrodzimiustanawiaćmusinaturalnieodmiennerelacjemiędzyświa-
temadziełem,awięctakżeodmienneprzebiegisemiozy.Trzebaodnotowaćjuż
teraz,żenaostatecznyodbiórprzekładuwpływmająnietylkosamijegoczytel-
nicy,wyposażeniwinnąwiedzęikompetencjękulturową,alerównieżtłumacz,
który1będączanurzonywobukulturach1narzucadziełupiętnowłasne-
goodczytania.Odczytanieto1będąceswoistymfiltremmiędzyoryginałem
aprzekładem1wtakiczyinnysposóbzawszewynikaztego,wjakimstopniu
tłumaczjestobciążonypiętnemkulturyprzyjmującej.Imtrudniejmusięgo
pozbyć,tymadaptacjadzieładowarunkówkulturynowejbędziewyraźniejsza.
Dziełobędziewówczasgruntowniejoswojoneprzezkulturęprzyjmującą.Jeśli
zaśjestodwrotnie,tzn.jeślitłumaczjestgłębiejzanurzonywkulturzewyj-
ściowej,tomożesięzaznaczyćsilniejszaobecnośćpierwiastkazewnętrznego
względemowejkulturyprzyjmującej.
Bezwzględunastopieńoswojeniadokonanyprzeztłumacza,przyległość
świataprzedstawionegodokulturywyjściowejwdzieleoryginałubędziezawsze
innaniżprzyległośćświataprzedstawionegoprzekładudokulturyprzyjmującej.
Wpierwszymprzypadkuówświatzkulturytejwyrasta,wdrugimzaś1jest
dońwprowadzonyzzewnątrz,awięcjestwjakimśstopniuobcy,choćoswojo-
ny.Mówiącinaczej,odbiorca1jakodepozytariuszodmiennegosystemuwyob-
rażeń(stereotypowejwiedzy),jakoczłowiekzinnegoświata1wakcieinter-
pretacjipowieściodnosijądoinnych,czasemzupełnieodmiennych,systemów
pojęćikategoriiznanychmuzjegoświata.Pomagamuwtymtłumacz.Wtym
sensiewłasnyzespółstereotypówsłużyowemuczytelnikowidoprzetwarzania
komunikatujęzykowego,alenierzadkozatarciuulegastereotyprodzimyfunk-
cjonującywjęzykuwyjściowym.Stereotypjestbowiem,zaUtąM.Quasthoff,
nwerbalnymwyrazemprzekonaniaskierowanegonagrupyspołecznelubnajed-
nostkęjakoczłonkatejgrupy.Maformęlogicznąsądu,którywsposóbniezwe-
ryfikowany,ztendencjądowartościowaniaemocjonalnego,przypisujepewnej
klasieosóbokreślonewłaściwościlubsposobyzachowań,ewentualnieodmawia
jejjakichścech.Językoznawczojestopisywanyjakozdanie”8.
7A.Berman:Przekładjakodoświadczenieobcego.W:Współczesneteorieprzekładu.Antolo‑
gia.Red.P.Bukowski,M.Heydel.Tłum.A.Skucińska.Kraków2009,s.2491264.
8U.Quasthoff:Etnocentryczneprzetwarzanieinformacji.Ambiwalencjafunkcjistereotypów
wkomunikacjimiędzykulturowej.W:Językikultura.Stereotypjakoprzedmiotlingwistyki.Teoria,
metodologia,analizyempiryczne.Red.J.Anusiewicz,J.Bartmiński.Wrocław1998,s.13.
