Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Agresjaigotowośćdoagresji
ArcheriCoyne(2005)pogłębilitęanalizę,podkreślającróżnicepomiędzy
zbliżonymidosiebieodmianamiagresji:pośredniej,relacyjnejispołecznej.
Wpierwszejznichnaciskkładzionyjestnajejukrytycharakter-jesttoza-
woalowanedziałanie„zaplecami”osoby,wktórąagresjajestwymierzona,przy
jednoczesnympostępowaniuwtakisposób,byzłeintencjeorazwyrządzoną
krzywdętrudnobyłoudowodnić.Wprzypadkuagresjirelacyjnejispołecznej
autorzykoncentrująsięnacelu,doktóregomająonedoprowadzić.Intencją
towarzyszącąagresjirelacyjnejjestchęćmanipulacjilubzniszczeniaważnejdla
osobypokrzywdzonejrelacjiinterpersonalnej,agresjaspołecznanatomiastpo-
leganajawnejlubukrytejmanipulacjiakceptacjągrupyorazpozycjąspołeczną
osoby,wktórąjestwymierzona.
Kolejnymważnympodziałemstosowanymdlausystematyzowaniazacho-
wańagresywnychsąwyłonionezewzględunamotywdziałaniasprawcydwie
ichformy:wrogaiinstrumentalna.Pierwszaznich,nazywanarównieżgniewną
lubafektywną,odnosisiędoimpulsywnych,spontanicznychzachowańwynika-
jącychzezłościichęciprzysporzeniacierpieniadrugiejosobie.Jeżelipełniona
funkcjęodwetuwsytuacjipostrzeganejjakozagrożenie,nazywanajestagresją
reaktywną(Dodge,Coie,1987).Agresjainstrumentalna(czasemokreślanajako
proaktywna)spowodowanajestnatomiastchęciąosiągnięciapewnejkorzyści,
asamoszkodliwedziałaniejestwykalkulowaneistanowitylkonarzędziedore-
alizacjitegocelu(Baron,Richardson,1994;Buss,1961;Feshbach,1964;Fontaine,
2007;Ranschburg,1993).PodziałtenspotykasięzkrytykązestronyBushmana
iAndersona(2001),którzyuznają,iżpomimojegowcześniejszejużyteczności
współcześnieposługiwaniesięnimograniczamożliwościdalszegozgłębiania
wiedzynatematludzkiejagresji.Autorzycitworząwłasnądefinicjęagresji,
bardzozbliżonądoprzytoczonegopowyżejujęciaBaronaiRichardson(por.
Bushman,Anderson,2001,274),podkreślająjednak,iżodnosisięonajedyniedo
zachowańmotywowanychbezpośredniąchęciąwyrządzeniakrzywdy.Zgodnie
ztymujęciemmożliwejestwyodrębnienieróżnychtypówagresji,aletylkona
poziomieostatecznego(aniebezpośredniego)celutegozachowania.Bushman
iAnderson(2001)uznająponadto,iżjedenaktagresjimożebyćmotywowany
kilkomaróżnymicelamiostatecznymi,cosprawia,iżtradycyjnypodziałna
agresjęwrogąiinstrumentalnąniedajemożliwościjednoznacznejklasyfikacji
niektórychzaktówagresji.Autorzycipodkreślają,iżmożliwośćkontrolizacho-
wanianieprzyjmujeformydychotomicznej,leczstanowikontinuumodza-
chowańwpełniautomatycznychdopodlegającychpełnejkontroliświadomości,
17
