Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
dziomnieposiadającymuzdolnieńartystycznych,atakżedlatego,żefotografia
stałasięnieodłącznymelementembardzopopularnychwtymczasiepocztówek.
Odtejporystosowanietakichformjakmalarstwoczylitografiastałosięjuż
rzadkością.PierwszeatelierfotograficznewPoznaniuzałożylibraciaZeuchner
ioniteżsąautoramilicznychzdjęćmiastaztegookresu.Niestety,niesąznani
autorzywiększościfotografiizdrugiejpołowyXIXwieku.Zcałegogronafoto-
grafówznanesąjedynienielicznenazwiska(C.Liebert,H.Hilger,S.Jaffeoraz
A.Schwarz).Jednaknauwagęzasługujepodjętaprzeznichtematyka.Oprócz
fotografiireprezentacyjnychprzestrzenimiejskichodpewnegomomentuzaczę-
łysiępojawiaćrównieżzdjęciamniejszychibardziejkameralnychwnętrz,foto-
graficznezapisyokazjonalnychzdarzeńiincydentówocharakterzespołecznym
orazkataklizmówprzyrodniczych,takichjaknaprzykładpowtarzającesięczę-
stowPoznaniupowodziedolnegomiasta.Bezcennośćtychzdjęćpoleganatym,
żeopróczzdarzeńutrwalonorównieżtłoizabudowęwzniesionąjeszczewokre-
sieprzedrozbiorowym.
WwiekuXIXzapoczątkowanotakżeinnysposóbrejestrowaniaistniejącej
przestrzenimiastaorazzachodzącychwniejzmian.Dziękipopularyzacjisłowa
pisanegopojawiłysięwtymczasielicznepublikacje,pamiętnikiorazreportaże,
któredrukowanonałamachlokalnychgazetlubinnychperiodyków.Coprawda
wcześniejpojawiałysiękomentarzenatematprzestrzeniPoznania,naprzykład
zarejestrowaneopinielicznychprzyjezdnych,czyteżbardziejznanaopiniaJana
UrsynaNiemcewicza,któryprzebywałtutajkilkalat,alebyłytotylkopojedyn-
czezdaniawypowiadaneprzyróżnychokazjach.
Doczołowychpostaciopisującychpoznańskieprzestrzeniezaliczasięrepre-
zentantówtrzechnarodówzamieszkującychtomiasto–Polaków,Niemców
iŻydów:MarcelegoMottego,KarolaMarcinkowskiego,ArthuraKronthala1
orazSamuelaJaffego.Sąoniautoramilicznychpublikacjipoświęconychspra-
womspołecznymipolitycznymorazopisującychzmianywotaczającejprze-
strzeni.Nowościąwtychreportażachjestopisodczuwaniaprzestrzeni.Jednakże
charakterystycznącechątychopracowańsąnierazbardzoskrajne,pozbawione
głębszychrefleksjiopinieumniejszająceznaczeniedokonańpozostałychnaro-
dów.SzczególniewypowiedziA.Kronthalasąwybiórczeijednostronne.Obra-
zująonejednakbardzodobrzenapiętestosunkipanującewtymczasiemiędzy
grupaminarodowościowymizamieszkującymijednąprzestrzeń.Abyuzyskać
kompleksowyobrazrozwojumiastawtymokresie,niemożnapominąćszeregu
dokumentów,pismimemoriałów,którestanowiłybądźrodzajkorespondencji
pomiędzyurzędnikami,bądźrodzajoświadczeń.Donajważniejszychnależą
pochodzącezpierwszejpołowyXIXwiekupismaD.Gilly’ego,C.F.Schinkla
igenerałaWilhelmavonGrollmana,kierowanedosamegokrólapruskiegolub
1A.KronthalbyłrównieżŻydem,jednakżewsposóbwyraźnyutożsamiałsięznarodemnie-
mieckim,awyrażaneprzezniegoopiniewpełniodzwierciedlałyniemieckisposóbwidzenia
wszystkiego,cobyłozwiązanezPoznaniemijegorozwojem.
