Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Charakterystykaelementówmiastotwórczych
burskimoraznaprawieksiążęcym.Wkażdymztychsystemówobowiązywały
inneregułyprawneipodatkowe.Wpierwszymprzypadkuwłaścicielemmiasta
byłkról,wdrugimzaślokalnywładca.
Niezależnieodobowiązującegoprawaiodtego,ktobyłwłaścicielem,sto-
sowanotensamwzorzecprzestrzennyzaczerpniętyzformmiaststarożytnych.
Zazwyczajwzorzectenopartybyłnaortogonalnejsiatceulictworzącejkwartały
zabudowy,pośrodkuktórychlokowanorynek(ryc.1.3).Niebyłatojednakobo-
wiązującareguła;wniektórychmiastachWielkopolskiniewystępowałukład
ortogonalny.Wynikałotostąd,żewcześniejszaformaosadniczabyłanatyle
znaczącaoraztakdobrzefunkcjonowała,żezostałazaadaptowanadonowych
funkcjizzachowaniempierwotnegokształtu.TakbyłowprzypadkuBudzynia,
KwieciszewaczyMogilna(Munch,1946,tabl.III,XXXII,XXXIX).Byłyto
jednakprzypadkirzadkie.Zdecydowanawiększośćmiastprzyjęłaortogonalny
układkompozycjiprzestrzeni.
Ryc.1.4.Poznań.Przykładtypowej
średniowiecznejzabudowymiesz-
kalno-warsztatowej.
przekrój(Kondziela,1971,s.23)
Rzuty
oraz
Ortogonalnyukładkompozycyjnymiasttworzyłykwartałyzabudowymiesz-
kalno-warsztatowej.Wjednymkwartaleznajdowałosięodkilkudokilkunastu
działek.Odstronyfrontowejsytuowanobudynekmieszkalnyzusługą(sklepem)
wparterze,którymiałdotrzechkondygnacjinaziemnychibyłprzekrytyda-
chemskośnymustawionymszczytowodoulicylubrynku.Ztyłuposesjiznaj-
dowałsiębudynekwarsztatowydostępnyodstronyulicygospodarczej,tak
zwanejokolnicy,zjednąlubdwiemakondygnacjaminaziemnymi,przekrytyda-
chemskośnymustawionymszczytowolubkalenicowowzględemulicy(ryc.1.4).
