Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MAŁEMIASTOWSTRUKTURZEOSADNICZEJSTREFYPODMIEJSKIEJ
prawnieorazwytwarzającejwramachswejdziałalnościzespółtrwałychurządzeńmaterialnych
ospecyficznejfizjonomii,któraokreślaodrębnytypkrajobrazu.ZbigniewZuziak29określamia-
stojakootwartąstrukturęosadniczą,społeczno-przestrzenną,wktórejustawiczniedokonują
sięzmianypolegającenakonfigurowaniuindywidualnychizinstytucjonowanychstrategiiroz-
wojuróżnychformżyciaspołecznego.ZbigniewPaszkowski30,mającnauwadzewspółczesne
przemianymiasta,określajejakotwórprzestrzenno-społecznyowysokiejzłożoności,powstały
wokreślonychwarunkachpolitycznych,społecznychiekonomicznych,wkonkretnejprzestrzeni,
amiastotoprzestrzeńzurbanizowanatworzonawsposóbnierównomiernywczasie,ulegając
procesomrozwoju,przekształceńidegradacjiistanowiącawyrazprzestrzennyzrealizowanych
ideiipodjętychdecyzjiwzakresieurbanistycznymispołecznymorazodzwierciedlającadziałania
siłrynkowych,wktórejzapisanesązarównookresygospodarczegowzrostu,jakikryzysówgo-
spodarczychipolitycznych.Współczesnepowiązaniaprzestrzenne(gospodarcze,komunikacyj-
ne,społeczne)powodują,żecorazczęściejmówisięofunkcjonalnychobszarachmiejskichniż
omiastach(cojestszczególniewidocznewrejonieDolnegoiGórnegoŚląska,Małopolskiina
obszarzemetropolitalnymWarszawy)31.
Historiaurbanistykitonietylkohistoriabudowymiastwichsensiefizycznym,leczprzede
wszystkimhistoriaideiwspólnegozamieszkiwaniaipracynaokreślonym,zwartymobszarzemiej-
skimróżniącymsięodrozproszonegoosadnictwawiejskiego–„nie-miasta”.Dziśteróżniceulegają
corazwiększemuzatarciu–wieśsięurbanizuje,amiastorozwijanaterenachwiejskich.Swobo-
damigracjiikomunikacjiorazliberalizmprzestrzennypowodują,żestrukturyteprzenikająsię
wzajemnie,podobniejakcechyżyciaspołecznego32.Wtymkontekściecorazczęściejmówisię
orelacjachmiędzymiastemajegostrefąpodmiejską:miasto–wieśczymiasto–peryferie.Wieluba-
daczyutożsamiadziśmiastoztrzemastrefamiwgranicachadministracyjnych(centrum,pierścienie
iobszarywewnętrzneśródmiejskie,pierścienieiobszaryzewnętrzneprzedmiejskie)orazzdwoma
obszaramipodmiejskimi(suburbiaiobszaryrozproszone,exurbia),którenazywanesązapleczem
miasta,strefąjegowpływówlubjegoregionem33.Wtymujęciustrefapodmiejskacharakteryzuje
sięprzenikaniemstylużyciawiejskiegoimiejskiego,gdziewpływmiastajestczynnikiemdomi-
nującym,aobszarypodmiejskieniesąanimiejskie,aniwiejskie.Wkształtowaniusięstrefypod-
miejskiejdużąrolęodgrywająstałedojazdyzmiejscazamieszkaniadomiasta,stwarzająceścisłą
więźmiędzymiastemiwsiaminajegozapleczu,comawpływnasilniejsząurbanizacjętejstrefy34.
Wkontekścieniekontrolowanejsuburbanizacji35iwynikającejzniejdezurbanizacjimiast36strefa
podmiejskajestprzedmiotemwielodyscyplinarnychbadań(m.in.geografów:JuliuszaGoryńskie-
go,JolantyJakóbczyk-Gryszkiewicz,WiesławaMaika,JerzegoBańskiegoiurbanistów).Krystyna
29
Z.Zuziak,Otożsamościurbanistyki,Kraków2008.
30
Z.Paszkowski,Miastoidealne…,s.16–17.
31
Z.Paszkowski,MałemiastawPolsceiichszanserozwojuwobecwdrażaniapolitykispójnościirewitalizacjizintegrowanej,
„PrzestrzeńiForma”nr23/12015,s.33.
32
Z.W.Paszkowski,IdeaMiasta,„PrzestrzeńiForma”,nr172012,s.147.
33
K.Frysztacki,Miastametropolitalneiichprzedmieścia,Kraków1997,s.32–36.
34
I.Hudzik,Strefapodmiejska–zarysproblemu,„ZarządzaniePubliczne”,nr1/2005,s.149.
35
Suburbanizacja–procesgwałtownegorozwojustrefpodmiejskichiichtransformacjifunkcjonalnychwkierunkustrukturmiej-
skich,czyliprzenoszeniesięfunkcjimieszkaniowychkusuburbiomipostępującawwynikutegoprocesudecentralizacjamiejskich
ogniskaktywnościspołeczno-gospodarczych:R.Koch,CounterurbanizationauchinWesteuropa?InformationenzurRaumentwic-
klung,1980,s.59–69,[za:]J.Grzeszczak,TendencjekontrurbanizacyjnewkrajachEuropyZachodniej…,s.23.Cechąsuburbanizacji
jestrozlewaniesięzabudowyitowarzyszącetemuistotnezmianywkrajobrazie,prowadzącedozacieraniasięgranicmiędzymiastem
akrajobrazemwiejskim.Corazczęściejsuburbanizacjanazywanajestangielskimterminemurbansprawl,definiowanymm.in.jako
modelmiejskiegoimetropolitalnegowzrostu,którycharakteryzujesięmałągęstościązabudowydekoncentrującymiastoiktóry
uzależnionyjestodkorzystaniazsamochodu,[za:]Ch.Couchiinni,UrbanSprawlinEurope...,s.5.
36
Dezurbanizacja–procesbędącynastępstwemsuburbanizacji,polegającynazanikaniutradycyjnychstrukturorazwartościmiejskich
iwiejskich,narzeczniczymnieograniczonychwielkichregionówfunkcjonalnychwstrefachpodmiejskichmiast.Szerzej:J.M.Chmie-
lewski,Dezurbanizacjaniweczyładprzestrzenny,„KwartalnikUrbanistykiiArchitektury”,nr3/2002,s.243–249;K.Solarek,Dezurba-
nizacjapołudniowejstrefypodmiejskiejWarszawy,[w:]Problemsuburbanizacji,P.Lorens,(red.)Warszawa2005,s.63–69.
