Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
KarolPiasecki
go).Wantropologiifunkcjonujączterykoncepcjerasy:geograficzna,
populacyjna,klinowa(klinalna)itypologiczna
5
.Zmiennośćpopula-
cyjnaiklinowaograniczasiędoopisuzmiennościwczasieiprze-
strzeniposzczególnychcech(genów),aniecałości,jakąstanowiczło-
wiek.Stądteżwynikaograniczoneichzastosowanie
6
.Natomiast
geograficznazmiennośćgrupludzkichwydajesięnajłatwiejszado
badaniaijeststosunkowonajlepiejpoznana,majednakswojeogra-
niczeniawynikającezeskali(oczympóźniej).
Największemożliwościpoznawczeniesiezesobąujęcietypolo-
giczne.Zarazemsprawiaononajwiększetrudności.Sąonedwojakiego
charakteru.Pierwszeznichwynikajązkoniecznościobiektywizacji
aparatupomiarowego,drugie-zpowoduuwikłaniazmiennościwe-
wnątrzgatunkowejczłowiekawodwiecznystereotyppoznawczyimo-
ralny,jakistanowirelacjaswój-obcy.Źlepojmowanewspółczesne
standardypolityczneispołecznewpołączeniuztraumatycznąpamięcią
historycznąsprawiają,żebadaniezmiennościczłowiekazpoznawczej
stałosięsprawąpolityczną.Dlategozwielumożliwychgeograficznych
opisówwspółczesnejzmiennościwybraliśmymapęopracowanąprzez
GeorgijaDebeca
7
(Ryc.1),ponieważzupełnienieźleprzystajeonado
modeluJanaCzekanowskiego
8
,RenataBiasuttiego
9
,Egonavon
Eickstedta
10
iinnych,zachowującjednocześnieczytelnośćoraz
pokazującmiędzyodmianowestrefyprzejściowe,którychistnienie
5
Zob.K.Piasecki,
Problemrasywantropologii,w:Antropologiapolitykiipolityka
wantropologii,red.M.Drozd-Piasecka,A.Posern-Zieliński,Warszawa2010,s.155-167.
6
Conieoznacza,żebrakuogólnieńtegotypurozkładów.Pojawiłysięonestosunkowo
dawno,bojużwXIXwiekuizwiązanebyłyzprzyjęciemparadygmatuopisywaniazmien-
nościpopulacjijakozbioruoddzielnychcech(fenotypowychigenetycznych),anieich
kompleksowychpowiązań.Takiepodejścieupowszechniłosięniestetywostatnichczasach.
Nieulegawątpliwości,żenrozkładanie”człowiekanazbiórniepowiązanychzesobącechjest
nietylkoniebiologiczne,aletakżennieludzkie”ipoznawczojałowe.
7
M.F.Nesturch,
Čelovečeskierasy,Moskva1965,s.18.
8
J.Czekanowski,
Człowiekwczasieiprzestrzeni,Warszawa1967,s.276-292.
9
R.Biasutti,
Razzeeculturiactuali,w:Larazzeipopolidellaterra,t.3,Africa,red.
R.Biasutti,Torino1959,s.72-108.
10
E.F.vonEickstedt,
RassenkundeundRassengeschichtederMenschheit,Stuttgart
1934.
