Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
koturnach-ręcetrzymapewnienabiodrach,cokameraprzedstawia
zżabiejperspektywy,dodatkowojąmonumentalizująciuniezwyklając,
ipokazujeprowokacyjniewstronęTVPBwała”.Wtymsamymmomencie
naścieżcedźwiękowejrozbrzmiewaelektroniczne,nasyconepulsują-
cym,niespokojnymrytmemdiscoAndrzejaKorzyńskiegozekstatyczną
ierotycznąwokaliząAlibabek(wydechyiokrzyki).Tojestbunt.Alenie
buntnormatywny,patriotycznyczyromantyczny,abuntkontrkulturo-
wy10.JeślidomenąAgnieszkijestruch,tozdecydowaniejesttoruch
skierowanyprzeciw.Alenietylko,anawetnieprzedewszystkimprzeciw
władzykomunistycznej,jakzwyklesięgoujmuje,leczprzeciwnormom,
granicomiskostniałymhierarchiom.Wajdamówiłpopremierzefilmu:
BChciałbymprzeztępostaćpowiedziećmłodym:starajciesiębyćtacy
jakona!Zbudźciesię!”11.
SzybkiegoruchuWajdzieoddawnawkiniepolskimbrakowało.
Kilkalatwcześniej,tużpopowrociezJugosławii,gdziekręciłBramy
raju(GatestoParadise,1967)igdziezachwyciłsięmłodymi,grającymi
energicznieaktoramiangielskimi,narzekałnapolskich,niepotrafiących
graćintensywnieaktorów:
Nasiaktorzynieznajątegopodniecenia,tejumiejętnościzaczynaniaod
razumaksymalniewysoko.Tamci(...)nadająodrazuswojejpostacipewien
rytm,któryjestczymśinnymniżtakzwananaturalność.Tanaturalność
zabijanaszeaktorstwo.Przecieżnaturalnośćniejestżadnymśrodkiemar-
tystycznym.Naturalnośćjesttylkobezradnościąwobecpostaci,którąsię
gra,wobecświata12.
10PreferujępojęcieBkontrkultura”zamiastBkontestacja”,ponieważpojęcietonieod-
syłatakwyraźniedomasowegobuntumłodychludzizlat60.i70.wymierzonegoprze-
ciwkodominującejidysfunkcyjnejcywilizacjiindustrialnej,leczakcentujenabardziej
ogólnympoziomiesprzeciwgrupmniejszościowychwobecdominującychwspołeczeń-
stwieopresyjnychnormiwartości.PojęcieBkontrkultura”mocniejkładzieteżnacisk
napostawynienormatywnewewnątrzdanejkultury,określonegospołeczeństwa,anie
pomiędzyróżnymikulturamiispołeczeństwami,izwyklebywastosowanedoróżnych
okresówhistorycznych(por.KonradKlejsa,Filmoweobliczakontestacji.KinoStanów
ZjednoczonychiEuropyZachodniejwobeckulturyprotestuprzełomulat60.i70.,Wy-
dawnictwoTrio,Warszawa2008).
11AndrzejWajda,Filmkręconyprzezżycie,dz.cyt.,s.112.
12Tenże,Obsesjahistorii.Tradycjaromantyczna,rozm.BolesławMichałek,w:Waj-
damówiosobie...,dz.cyt.,s.51.Bliskitemu,coWajdamówioBnaturalności”gryak-
torskiej,jestnamysłJerzegoGrotowskiegonadaktoremnienaturalistycznymczyakto-
remkompozycji:BCzłowiekwstanieuniesienia,duchowegomaksimum,zaczynatworzyć
znaki,tańczyć,rytmicznieartykułować,śpiewać:toznak,aniepotocznanaturalność
jestwłaściwąnamelementarnąekspresją”(JerzyGrotowski,Kuteatrowiubogiemu,
