Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
iwiwatującegonawidokradosnegoBieruta.Tenciągkadrówzamyka
ujęcieprzedstawiającerobotnikówzdejmującychześcianykamienicy
podobiznęBirkuta.Wtedyakcjaprzenosisiędowspółczesności:czarno-
-białezdjęciazostająwyparteprzezzdjęciabarwne,aposągowyBirkut
przeobrażasięwAgnieszkęwdżinsowychszwedach.Symptomatyczne,
żeepokastalinowskazostałaprzezWajdęskojarzonazszybkimmon-
tażem,coodsyłanasdoradzieckiejszkołymontażu,podczasgdylata
70.zpopularnymwtedywkinieamerykańskimizachodnioeuropejskim
długimtravellingiem.Jeśliwformiefilmurzeczywiściematerializuje
sięduchczasu,tocoostalinizmiemówiszybkimontaż,acoolatach70.
długajazdakamery?Wprzypadkutegopierwszegoruchciaławewnątrz
kadrujestograniczony:oglądamyzwykledrobneporuszenia,trudne
douchwyceniaprzesunięcia.Widzodnosiwrażenie,żeciałazostały
wtychnieruchomychkadrachuwięzione,niemogącsięznichwydostać.
Przypominatoskonwencjonalizowanesocrealistyczneprzedstawienia
ukazującebohaterówzaklętychwstatycznepozy.Jakgdybykażdyich
gestbyłdyktowanyprzezopresyjnąwładzę14.Jeślizatemszybkimon-
tażpodporządkowujesobieciało,boniepozostawiazbytwieleczasu
najegoruch,todługitravellingowociałouwalnia.MobilnośćBirkuta
okazałasiępozorna,bobyłakontrolowanaiograniczanaprzezsystem
(jakwprzypadkumontażu:ruchodkadrudokadruzależyoddecyzji
reżyseraczymontażysty),podczasgdymobilnośćAgnieszkiwydajesię
niczymnieograniczona.Toruchjejciaładeterminujeruchkamery,anie
odwrotnie.BrianMassumirozróżniadwiekoncepcjeruchu:pierwsza
rejestrujezmianępołożeniaciałamiędzypoczątkowąikońcowąpozy-
cją(Birkut),drugazkoleiwskazuje,żeciałowruchuwżadnejpozycji,
przezktórąprzechodzi,niejestbardziejobecneniżwinnej;nigdzienie
jesttrwaleusytuowane,nieustannierozwijającswójpotencjałzmiany
(Agnieszka)15.CiałoAgnieszki,będącwruchu,przemieszczasię-
inaczejniżunieruchomione(wkadrzeiwsystemie)ciałoBirkuta-po-
14Dokładnietakirysepokistalinowskiejisztukisocrealistycznejwydobyłwswoich
eksperymentalnychfilmachWojciechWiszniewski(Opowieśćoczłowieku,którywy-
konał552%normy,1973;WandaGościmińska,włókniarka,1975).Wajdazapytany
wczasiespotkaniawDKFBKwant”podkonieclutego1977roku,czyrealizującCzłowieka
zmarmuru,nieinspirowałsięfilmamiWiszniewskiego(Bczynieczujezależności”),od-
parł,żewidziałBfilmoBugdołach”,alespojrzenieWiszniewskiego,Bopętanego”polskim
socrealizmem,Bjestinne”,gdyżuważaon,żewlatach50.ukrytajestBjakaśtajemnica”.
WajdazaproponowałWiszniewskiemu,bypełniłnaplanieCzłowiekazmarmurufunkcję
asystenta.Tenjednakodmówił(maszynopiswArchiwumAndrzejaWajdy).
15BrianMassumi,ParablesfortheVirtual.Movement,Affect,Sensation,DukeUni-
versityPress,Durham-London2002,s.1-21.
