Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
Naowonaruszenieszczelnościarchiwumwpewiensposóbprzyzwala-
ją:pracownicamuzeumpozwala,bydźwiękowiecodwróciłjejuwagę,
aAgnieszkawtymczasiewykradławizerunekBirkuta;montażystka
tymczasemnajpierwjestrozdrażnionaniesfornąpoządebiutantki,ale
potem-widzącjejzaangażowanie-nietylkootwieraprzedniąmaga-
zynytelewizji(udostępnianajciekawszemateriały),lecztakżestajewjej
obroniewstarciuzdecydentami.OstateczniestrażniczkiBwyrażającego
prawo”18,stabilizującegoporządekpatriarchalnyarchiwumumożliwiają
Agnieszcewydobyciezniegoniedostępnychobrazówiwyprowadzenie
znichnieznanychdotądznaczeń19.
Napięciemiędzyciałemwruchu(zmiana)alogikąarchiwum(prawo,
norma,porządek)każenamszukaćnowychkonstelacji(obrazów)ipo-
zycji(ciał)20.Znaczącewydająmisiędwiefigury,jakieprzybieraciało
Agnieszki-ciało,któresięodchyla,iciało,któresięrozpycha-figury
umożliwiającesformułowaniekilkupytańsłużącychzawstępnedyrek-
tywybadawcze.Popierwsze,Agnieszkapatrzynarzeczywistośćznowej
perspektywy.Wsceniewarchiwumstaryoperatorkażejejumieścić
kameręnastatywie,onabierzejąjednakdorękiidosiadaogromnego,
leżącegonaposadzceposągu.Trzymająckameręnaramieniu,odchyla
siędotyłu.Następniezjejpunktuwidzeniawidzimy,jaktwarzBirkuta
powolisięprzybliża.Nagłeszarpnięcieikrótki,choćgłębokiwydech
kończyfilmowanie.Agnieszka,kręcąc,odchylasię,aodchylającsię,wi-
dziinaczej(niżgdybyfilmowałanaprzykładzestatywu).Cowidaćijak
widać,gdyprzyglądamysięobiektomztejperspektywy?Czywidzimy
więcej,bopatrzymyszerzej?Amożeodchylamysię,gdyżjesteśmyza
bliskooglądanegoobiektuiniemożemyjużdostrzecczegokolwiek?Owo
inne-odchylone-spojrzeniepozwalazobaczyćto,czegowówczas-
winteresującychnastulatach(1968-1982)-niesposóbbyłowpełni
dostrzec,doświadczyć,rozpoznaćczyprawidłowonazwać.Podrugie,
Agnieszkatobohaterka,któraniemieścisięwkadrze.Wscenierozgry-
wającejsięwtelewizyjnejsalceprojekcyjnej,czylitam,gdzieoglądała
materiałyarchiwalneoBirkucie,opieranogęofutrynędrzwi,ałokieć
18Tamże,s.11.
19OarchiwumwCzłowiekuzmarmuruiCzłowiekuzżelaza(1981)piszeMaureen
Turimwtekściedotyczącymretrospekcjihistorycznej(Pamiętanieidemontaż:retro-
spekcjahistorycznawfilmachAndrzejaWajdy,tłum.TomaszMisiak,w:Filmowyświat
AndrzejaWajdy,red.EwelinaNurczyńska-Fidelska,PiotrSitarski,Universitas,Kraków
2003,s.85-97).
20Ozwiązkachciała(jakoszczątkówhistorii)iarchiwumpiszeDorotaSajewska,Ne-
kroperformans.KulturowarekonstrukcjateatruWielkiejWojny,InstytutTeatralny
im.ZbigniewaRaszewskiego,Warszawa2016.
