Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

Katarzyna Ossowska-Kulińska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8331-017-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

222

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Ossowska-Kulińska, Katarzyna. Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022, 222 s. ISBN 978-83-8331-017-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Ossowska-Kulińska, K.

T1 Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2022

SN 978-83-8331-017-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 278512, author = "Ossowska-Kulińska, Katarzyna", editor = "", title = "Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2022", address = "Łódź", isbn = "978-83-8331-017-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Ossowska-Kulińska, Katarzyna

ED -

TI - Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2022

SN - 978-83-8331-017-6

ER -

Netografia (standard APA):

Ossowska-Kulińska, Katarzyna. Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022 [dostęp: 27 08 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/przestrzen-ziemi-swietej-w-szesnastowiecznych-deskrypcjach-polskich-katarzyna-ossowska-kulinska-278512.

ziemia święta, geopoetyka, peregrynacja, chorografia, deskrypcja

Publikacja stanowi oryginalne i syntetyczne ujęcie problematyki chorograficznej, która od książki Dariusza Rotta z 1995 roku nie była przedmiotem systematycznych studiów. O ile zajmowano się topiką, gatunkami literatury podróżniczej, o tyle źródła...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8331-017-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

222

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp9
1. Dawne opisy Ziemi Świętej w piśmiennictwie niefikcjonalnym23
Rozdział I. Badania nad deskrypcjami Ziemi Świętej oraz przybliżenie tradycji opisywania przestrzeni do końca XVI wieku23
2. Zachodnioeuropejska tradycja opisywania Ziemi Świętej36
3. Polska tradycja pielgrzymowania do Ziemi Świętej oraz opisywania jej obszaru do końca XVI wieku63
1. Kartograficzne i retoryczne źródła średniowiecznych modeli deskrypcji przestrzeni75
Rozdział II. O modelach prezentacji przestrzeni w dawnym piśmiennictwie niefikcjonalnym – charakterystyka modelu deskrypcji Ziemi Świętej75
2. Modele prezentacji przestrzeni Ziemi Świętej79
2.1. Przestrzeń Ziemi Świętej w kartografii79
2.2. Model chorograficzny84
2.3. Model retoryczny86
2.4. Model średniowiecznego bedekera89
Rozdział III. Konwencje prezentacji przestrzeni w opisach Ziemi Świętej autorstwa Polaków95
1. Deskrypcja Anzelma Polaka96
1.1. Stan badań na temat dzieła i jego recepcji96
1.2. O przynależności gatunkowej utworu98
1.2.1. Deskrypcja Ziemi Świętej Anezlma Polaka jako przewodnik dla przyszłych pielgrzymów98
1.2.2. Czy dzieło Jerozolimczyka jest relacją z podróży – relacją z peregrynacji?102
1.2.3. Dzieło Jerozolimczyka jako przykład staropolskiej chorografii?104
1.3. Podział i charakterystyka fragmentów deskryptywnych dzieła Anzelma106
1.3.1. Topografie i hydrografie w kontekście descriptio regionum106
1.3.2. Descriptio urbis109
1.3.3. Deskrypcje lokacji miejsc symbolicznych111
1.3.4. Opisy pielgrzymich szlaków113
2. Itinerariusz Jana Tarnowskiego116
2.1. Stan badań na temat dzieła116
2.2. O przebiegu peregrynacji Tarnowskiego118
2.3. O motywacji Tarnowskiego do odbycia pielgrzymki do Ziemi Świętej119
2.4. Budowa diariusza121
2.5. Charakterystyka opisów przestrzeni ujętych w diariuszu125
2.5.1. Elementy ukształtowania terenu Ziemi Świętej wskazane w ramach descriptio regionum125
2.5.2. Naturalne elementy przestrzeni uwzględnione w opisach miast127
2.5.3. Ekfrazy obszarów oraz miejsc symbolicznych128
2.5.4. Opisy szlaków129
3. Relacja z pielgrzymki Jana Goryńskiego132
3.1. Stan badań na temat biografii autora i jego relacji z podróży132
3.2. Przebieg peregrynacji i analiza jej opisu w konteście motywacji do jej odbycia135
3.3. Analiza deskrypcji przestrzeni ujętych w diariuszu140
4. Diariusz Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki z podróży do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu145
4.1. Stan badań na temat historii recepcji dzieła145
4.2. O motywacji Radziwiłła Sierotki do odbycia pielgrzymki do Ziemi Świętej149
4.3. Budowa diariusza oraz przebieg peregrynacji Sierotki151
4.4. Nawiązania do źródeł zachodnioeuropejskich154
4.5. Analiza deskrypcji przestrzeni ujętych w diariuszu160
4.5.1. Topografie i hydrografie występujące w kontekście deskrypcji miast162
4.5.2. Topografie i hydrografie w opisach obszarów symbolicznych165
5. Opisy dróg168
1. „Pierwotny głos krajobrazu” oraz „jednostkowe doświadczenie” przestrzeni177
Rozdział IV. Przestrzeń Ziemi Świętej w deskrypcjach polskich pielgrzymów – spojrzenie z perspektywy geopoetyki177
2. Przestrzeń Ziemi Świętej w deskrypcjach Polaków185
3. Performatywne funkcje deskrypcji191
Zakończenie197
Wykaz skrótów201
Spis ilustracji203
Bibliografia205
Indeks osób i postaci213

Podróżującydotejbliskowschodniejkrainymogliujrzećzarównomiastalubmiej-

scadziałalnościczłowiekazbudowanewpaśmienadbrzeżnym,upodnóżagór,na

szczytachwzniesieńlubwdolinachinaobszarachnizinnychorazzupełniedzikiete-

reny.Interesującajestwięcpróbaprzybliżenia,popierwsze,sposobupoznawaniatego

różnorodnegoprzyrodniczoitopograﬁcznieobszaruprzezpolskichpielgrzymóworaz,

podrugie,wykreowanegowtenspósbpewnegorodzajujegoobrazu–wyobrażenia12.

Współcześnie,nprzestrzeń”wkontekściekategoriiontologicznejjestrozumianajako:

n[ł]ogółwszelkichrelacjizachodzącychpomiędzyobiektamibądźzbiórtychobiektów,

charakteryzowanychpoprzezichwzajemnerozmieszczenie,rozmiaryikształty13.Zkolei

zpunktuwidzeniasocjologicznego,przestrzeńnstanowiscenęwszystkichdziałańiin-

terakcjidlazamieszkującychjązbiorowości”14.Zagadnienienprzestrzeni”zperspektywy

badańantropologicznychwywołujerównieżwieleważnychrozważańnatematnmiej-

sca”,nczasu”oraznpamięci”15imawpływnarozwójteorii:nprzestrzenipamięci”,nmiejsc

pamięci”,npamięcizbiorowej”,czyteżnpamięcikulturowej”16.ZdaniemYi-FuTuana:

nPrzestrzeń”jestbardziejabstrakcyjnaniżnmiejsce”.To,conapoczątkujestprzestrzenią,

stajesięmiejscemwmiarępoznawaniainadawaniawartości17.Dalszeporównywanie

przezbadaczanprzestrzeni”znmiejscem”przyniosłonastępującespostrzeżenia:pierwsze

pojęcieodsyładotakichskojarzeń,jak:otwartość,wielkość,grozaorazruch,zaśpole

semantycznedrugiegowskazujenabezpieczeństwo,stabilnośćorazpauzę–zatrzymanie

wruchu18.Towprzestrzeniwięclokalizowanesąmiejsca,anienaodwrót.Miejsca,we-

długTuana,możnadeﬁniowaćjakstałepunkty,któreprzyciągająuwagę,bowiem:

Patrzącnapanoramiczykrajobraz,zatrzymujemywzroknapunktachcharakterystycznych.Każde

takiezatrzymaniewzrokudajedośćczasu,żebystworzyćsobiewyobrażeniemiejsca,któreprzezchwilę

powiększasięwnaszejwyobraźni19.

12Używanewksiążcepojęcienobraz”oraznwyobrażenie”będzierozumianejakookreślonysposóbpo-

strzeganiakonkretnego,rzeczywistegoobszaru,adokładniejterenówZiemiŚwiętej.Wskazówkibiblio-

graﬁcznenatematliteraturytraktującejoprzestrzenirelanejiwyobrażonejzob.H.Samsonowicz,Studia

nadpostrzeganiemprzestrzeniprzezludziśredniowiecza,Poznań2015,s.57.

13A.Lisowski,Typyprzestrzeniageograﬁa,nPraceKomisjiKrajobrazuKulturowego”2014,nr24,s.10.

14Zob.A.Mencwel,Wyobraźniaantropologiczna.Próbyistudia,Warszawa2006,s.11.

15Więcejnatentematzob.Y.-F

.Tuan,Przestrzeńimiejsce,przekł.A.Morawińska,Warszawa1987;

A.Assmann,Przestrzeniepamięci.Formyiprzemianypamięcikulturowej,[w:]Pamięćzbiorowaikulturo-

wa.Współczesnaperspektywaniemiecka,red.M.Saryusz-Wolska,Kraków2009,s.101–142;M.Saryusz-

-Wolska,Spotkaniaczasuzmiejscem.Studiaopamięciimiastach,Warszawa2011;S.Kapralski,Pamięć,

przestrzeń,tożsamość.Próbareﬂeksjiteoretycznej,[w:]Pamięć,przestrzeń,tożsamość,red.S.Kapralski,War-

szawa2010,s.9–46.

16Problematykęprzestrzeniipamięciomawiają,m.in.:M.Focault,Inneprzestrzenie,przekł.A.Rejniak-

Majewska,nTekstyDrugie”2005,nr6,s.117–125;Z.Rosińska,Metaforypamięci,[w:]Pamięćwﬁlozoﬁi

XXwieku,red.Z.Rosińska,Warszawa2006;K.Schlögel,Wprzestrzeniczasczytamy,przekł.Ł.Musiał,

I.Drozdowska,Poznań2009.

17Y.-F

.Tuan,Przestrzeńimiejsce,s.16.

18Tamże.

19Tamże,s.204.

~11~

Brak wyników

Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra