Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstudiumterminprzestrzenistosujesięprzedewszystkimnaokreślenieotwar-
tegoobszaru,postrzeganegowkategoriiogólnejpanoramykrajobrazu,wktórymsą
rozpoznawanemiejsca(naturalneelementytopografii,hydrografii,punktyistotne
zpowoduichhistorii,znaczeniasymbolicznegolubsakralnegoiobiektyznamienne
dladziałalnościczłowieka).
Znaczącąrolęwprocesietworzeniawyobrażeńkonkretnychobszarówodegrała
kartografia(mapy)20orazliteraturaantyczna,zaśwodniesieniudoobszaruPalestyny
(BliskiegoWschodu)głównymźródłemewokowaniajegoobrazuodsamegopoczątku
byłaprzedewszystkimBiblia.Trzebajednakpamiętać,żezdaniemMariiMorawiec-
kiejnprzestrzeń”wśredniowieczu:
[ł]niejestkategoriąnaturalnąaksjologicznieitoznajdujeswojeodbiciewsamymsposobiejejprzedstawia-
nia.[ł]Ówczesnykartografzdawałsobiesprawę,żeprzestrzeńmożebyćdobralubzła,świętalubświecka
iwłaściwośćtamożebyćpodstawowąinformacją,którapowinnazostaćzawartawjejopisie[ł]21.
Przestrzeniniekonstytuująwięcjedyniegranicemorskichioceanicznychwód,
nurtyrzekorazlądy,wśródktórychwystępująobszaryzamieszkałeorazterenydzikie
–naturalne,toznaczycharakteryzującesiękrajobrazemniezmienionymprzezczło-
wieka,leczrównieżróżnegorodzajuznaczenia(treścikulturotwórcze)–wydarzenia
orazzwiązaneznimipostacihistoryczneczyteżlegendarne(niekiedyfikcyjne).
ZdaniemHannyDziechcińskiejzajmującejsięmiędzyinnymistaropolskimi
dziennikamipodróży:
Przestrzeńdostrzeganaprzezstaropolskichautorówdiariuszy,toprzedewszystkimprzestrzeńocha-
rakterzepragmatycznym,wymiernawjednostkachodległości,linearna,wówczasgdywskazywanood-
ległośćmiędzyjednymetapempodróżyadrugim,bądźteż–znacznieczęściej–przestrzeńmiejska,
zamkniętamuramimiastibramami,przestrzeńoformachniemalgeometrycznych,wyznaczonaplanem
miasta,kształtemrynku,wysokościąbudowli22.
Byłytodeskrypcjeprowadzonezpraktycznejperspektywyorazwedługretorycz-
nychzasadopisu:
Zawartewretorykachliterackieregułyopisumówiły,wjakisposóbchwalącczypodziwiającmiasto
należałoznaleźćodpowiednie,stosownedotematu,środkiwerbalizacjiwłasnychdoznańwizualnych.
Źródłembyłaturetorykaantyczna,[ł]traktującaoopisowymprzedstawianiuprzestrzenipragmatycz-
nej,sprzyjającejlubniesprzyjającejludzkimdziałaniom23.
20Zob.J.Niedźwiedź,Poetaimapa.JanKochanowskiakartografiaXVIwieku,Kraków2019,s.11–33;
A.Krawiec,CiekawośćświatawśredniowiecznejPolsce.Studiumzdziejówgeografiikreacyjnej,Poznań
2010,s.62–82.
21M.M.Morawiecka,Szataświata.Kulturowepostrzeganieprzestrzenigeograficznejwkartografiiśrednio-
wiecznej,nPraceKulturoznawcze”2012,t.14,s.196.
22H.Dziechcińska,Ostaropolskichdziennikachpodróży,Warszawa1991,s.52.
23Tamże,s.53.
~12~
