Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.CzywXV-XVIw.pojawiłysięidee,któreprzedtem
niewystępowały?
2.Czyideetemogłybyły,czyteżnie,narodzićsię
wcześniej?
Otóż,napierwszeztychpytańmożnaodrazuodpo-
wiedziećtwierdząco,wymieniającchoćbyideęrenesansu,
którejrozpatrywanetuczasyzawdzięczająpołowęswej
nazwy
1.Argumentyniektórychhistorykówprotestujących
przeciwwydzielaniuepokidziejowejtylkonatejpodstawie,
iżwyróżnialijąiprzeciwstawialiwcześniejszymwiekom
ci,którzywniejwłaśnieżyli-argumentytewydająsiębez-
zasadne.Albowiemto,żepojęcierenesansupojawiłosię
irozpowszechniłowXV-XVIw.iżemiałowintencjipo-
sługującychsięnimludziukazaćkontrastmiędzyczasami
przeznichprzeżywanymiaepokąnciemności”ingockiej
barbarii”,lepiejniżcokolwiekinnegoprzemawianarzecz
tezy,iżświadomośćtychludziniebyłajużświadomością
średniowieczną.Niejestteżważneto,czywłaściweowym
ludziomprzeświadczenieoprzeżywaniuprzeznichszcze-
gólnejepoki,zasadniczoodmiennejodpoprzedzającychją
czasów,byłoprawdziwe;nawetgdybybyłotylkozłudze-
niem,nbylibyśmyjeszczezmuszenidoprzyjęcia,żesamo
tozłudzeniebyłocharakterystyczneiżepojęcierenesansu
maprzynajmniejznaczeniesubiektywne”
2.Słusznościtych
stwierdzeńniepodważarównieżfaktsporadycznegowy-
stępowaniapojęć,takichjaknodrodzenie”lubnodnowa”
wdobiekarolińskiejipóźniejwXIIw.,ponieważużywane
onewtedybyłyniewceluprzeciwstawieniawłasnychcza-
sówwcześniejszymepokom,leczzzamiarempodkreślenia
ciągłości,zwróceniauwaginakontynuowaniedawnychtra-
111111
1Onarodzinachideirenesansuijejprzemianachpor.W.K.Ferguson,
LaRenaissancedanslapenséehistorique,Paris1950.Mówimy,żeidea
renesansudostarczaomawianymtuczasomtylkopołowyichnazwy,
gdyżuważamy-oczymniżej-renesansireformacjęzadwaaspektytej
samejcałości.
2P.O.Kristeller,HumanismandScholasticismintheItalianRenais-
sance,w:tegoż,StudiesinRenaissanceThoughtandLetters,Roma1956,
s.553-554.
14
