Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakiśtrwaływkładdoświata,coprzejawiasięwewprowa-
dzaniuinnowacjiiudoskonaleńdosztukmechanicznych
iwyzwolonych;potępiajednakwszelkiepróbytworzenia
przezludzipoglądównaświatiichwnimmiejsce,przezco
dajezresztąwyrazprzekonaniu,iżfaktycznie,choćbez-
prawnie,działająonirównieżnatympolu
9.Zzupełniein-
nychpozycjikrytykujewytworyludzkieMontaigne.Czło-
wiek,jegozdaniem,przeciwstawiłsięnaturzeprzezswą
sztukę,odłączyłsięodBoga,gdyżotrzymanąodeńwiarę
przeistoczyłnawłasnąmodłę,zatraciłzdolnośćpoznawania,
albowiemmadostęptylkodozłudzeńwytwarzanychprzez
zmysłyifantazmatówfabrykowanychprzezto,couważaza
rozum
10.Zawierasięwtymuznanieczłowiekazabyttwór-
czy,połączonezupatrywaniemwowejtwórczościświa-
dectwaludzkiejnędzy;takiesamostanowiskozajmowali
pisarzeporównującyczłowiekazezwierzętamiistwierdza-
jący,iżjestonbardziejnieszczęśliwyodnich
11;analogicz-
nepoglądyznajdowałyteżwyrazwpochwałachdobrych,
cnotliwychiszczęśliwychndzikusów”,którzyniczegonie
tworzą,leczkorzystająjedynieztego,cojestimdane
12.We
wszystkichtychutworachzawierasiętedyprzekonanie,że
człowiekmożedziałaćbezstałegopobudzaniaikierowania
zzewnątrziwnosićdziękitemutrwałezmianydoświata,
choćowedziałaniaiichrezultatywartościowanesąprzez
jednychpozytywnie,przezinnychzaś-zdecydowanie
ujemnie.Niemniejwłaśnietakierozumienieczłowiekaije-
111111
9Por.np.J.Calvin,InstitutiondelareligionchrétienneIl.2-14;wyd.
F.Baumgarten,Genève-Paris1888,s.124-125itamże11,3,s.131
inast.
10Por.M.deMontaigne,Próby,zwłaszczaII,12;przekł.T.Żeleń-
skiego(Boya),t.II,Warszawa1957,s.133inast.
11Por.G.Boas,TheHappyBeastinFrenchThoughtoftheSeventeenth
Century,Baltimore1933,zwłaszczarozdz.I-V.
12Klasyczneprzykładyapologiindzikusa”uMontaigne’a,Próby1,31
i111,6;cyt.wyd.,t.I,s.302inast.,t.III,s.165inast.Opopularności
literaturypoświęconejndzikim”iprzeważniegloryfikującejichpisze
G.Atkinson,LesnouveauxhorizonsdelaRenaissancefrançaise,Paris
1935.
18
