Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tamyiileżtakichrzeczywidzimy,które,wykonaneręką
ludzką,nieprzetrwały-niezinnejprzyczyny,tylkodla-
tego,żesprzeciwiałysięprawomnatury”
14.Wypowiedźta
jestotyleciekawa,żewspółwystępująwniejobiekompo-
nentyzapatrywańepokinamożliwościczłowieka:człowiek
możewytwarzaćdziełatrwałe;jegomożliwościwtymza-
kresiesąograniczoneprzezcałość,wobrębiektórejjeston
usytuowany.Właśnietedwakoegzystującezesobąprzeko-
naniawyznaczałygłówneliniewewnętrznychnapięćmyśli
XV-XVIIw.,narzucałytedyjednostkomrozliczneproble-
my,zmuszającjedoposzukiwaniarozwiązań,zktórych
żadneniemogłookazaćsięostateczne.Zauważmy,żemó-
wimytucałyczasoXV-XVIIw.,wykraczająctedypoza
okresOdrodzeniaiReformacji,ponieważobazaprezen-
towaneprzekonaniaobecnesąrównieżwmyśliXVIIw.;
zostałyonewydobytenajawizakwestionowanedopiero
wXVIIIw.przezmyślicieli,którzywykroczylipozafor-
macjęoświeceniową,czyliprzezHume’a,RousseauiKan-
ta.Przełomantyrenesansowywmyślieuropejskiejnie
polegałbynajmniejnazakwestionowaniupodstawowych
założeńsposobumyślenia,panującegowXV-XVIw.;był
następstwemwytyczeniaszerszegozakresumożliwościom
twórczymczłowieka,pojawieniasięprzekonania,wedle
któregowszystko,cojestdostępnedoświadczeniu,może
byćprzezczłowiekaprzetworzone;prowadziłotodouzna-
niakażdejcałości,jakocałości,zadoświadczeniuniedo-
stępną.Wrócimyjeszczeniżejdotychkwestii,byomówić
jezajednymrazemijużwięcejniezajmowaćsięnimiprzy
rozpatrywaniuXVIIw.
Przełożonanajęzykformalnegoschematu,nadającego
siędoporządkowaniawszelkichmożliwychstosunkówmię-
dzydowolnącałościąajejczęściami,ideaczłowiekajako
bytuzdolnegodziałaćbezstałegopobudzaniaikierowa-
niazzewnątrzipowodowaćtymdziałaniemtrwałezmiany
-ideatamaswójodpowiednikwprzekonaniu,wedlektó-
regoczynnikaktywnywkażdymukładziedziała,nieotrzy-
111111
14L.B.Alberti,Dereaedif.11,2;cyt.wyd.,s.45.
20
