Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
PrzeszłośćwideologiiKomunistycznejPartiiChin
rozumienia.Inaczejjestwprzypadkuideologiitotalnych,kiedykwestionując
jakiśświatopoglądwcałościpodważamysamąjegologikęwrazzcałąformą
ipojęciami.Innaważnaróżnicaopierasięnatypologiiopartejnapojęciuinte-
resu:Dwprzypadkupartykularnegopojęciaideologiizakładasię,żedanyinteres
zmuszaprzyczynowodookreślonegokłamstwalubmaskowania,wprzypadku
pojęciatotalnegoreprezentujesiępogląd,żetakiemuczyinnemuumiejsco-
wieniuodpowiadatakiczyinnypunktwidzenia,sposóbpodejścia,aspekt”41.
Średniowiecznespojrzenienaświatbyłoopartenaobiektywizmiepoznaw-
czym,itakieujęcie,zdaniemMannheima,wspierałKościółkatolicki;odczasów
renesansurozpoczynasięnatomiastprocestworzeniatakzwanejfilozofiiświa-
domości,wktórejzasadniczympunktemodniesieniastajesiępodmiot.Sam
podmiotrozumianyjestzarównojakopodmiotindywidualny,jakizbiorowy.
Tenostatnimożeobejmowaćcałyrodzajludzki(Dludzkość”),naródlubklasę
społeczną,możebyćpojętystatycznielubdynamicznie.Zkażdymzpodmiotów
związanyjestinnyrodzajideologii-istniejewięcideologialudzkości,ideologia
narodowa,ideologiaklasowa.Poznanie,wtymrównieżpoznanienaukowe,uwa-
runkowanejesthistorycznie-niemaprawdabsolutnych.Miejsceprawdyobiek-
tywnejzajmujeskutecznośćdziałańpolitycznych,którepolegająnahistorycznym
starciuróżnychideologii.Politykajestwalkąowładzę,natomiastkażdapartia
maswojąideologię,czylisferęnoologiczną,stanowiącądlaniejbazęduchową.
Wwalcepolitycznejpartiedążąnietylkodopartykularnegozwycięstwa,ale
docałkowitegozniszczeniabazyduchowejprzeciwnika,atakżedosterowania
masami,oddziałującnarozpoznanąichsferępodświadomą.Ideologia,wprze-
konaniuMannheima,dążyzatemdopanowaniatotalnego.
WswoichrozważaniachnatematproblematykiideologiiodnosisięMannheim
takżedopojęciaDideologii”jakofałszywejświadomości.Uważaon,żewspółcze-
snemurozumieniepojęciaDideologia”rozpoczynasięodmomentuużyciago
wkontekściepolitycznymprzezNapoleonawceludyskredytacjiswoichprze-
ciwników.Następnymkrokiemwewolucjipojęciabyłmarksizm,któryużywał
tegoterminuniezpozycjiwładzy,alezpozycjiklasypodporządkowanejizwró-
ciłuwagęnaspołeczneuwarunkowaniaideologii.Otworzyłotodrogędoanali-
zowaniaideologicznościzróżnychpunktówwidzeniaorazpostawieniapytania
oto,czykażdemyśleniejestideologiczne.WtymmiejscudodajeMannheimdo
wymienionegowcześniejokreśleniaideologiitotalnejprzymiotniki:Dogólna”oraz
Dwolnaodwartościowania”,którewyrażająprzekonanieobytowymuwarunko-
waniumyślenia.Oznaczato,żeDmyślenieludzkieniekształtujesięwsposób
oderwanywspołeczniewolnejprzestrzeni,lecz,przeciwnie,stalemakorze-
niewokreślonymjejmiejscu420Przeciwstawiasiętymsamymabsolutyzacji
jakiegokolwieksystemuwiedzyczypartykularnegopunktuwidzeniaiodrzuca
wszystkiestanowiskaroszczącesobieprawoabsolutnejprawdziwości.Wtym
momencieniewartościującepojęcieDideologii”przechodziwedługMannheima
41Ibidem,s.92.
42Ibidem,s.114.
