Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ja”romantycznewstrukturzepoetyckiejopowieści...
21
zaczętoposzukiwaćtakichformwyrazu,którebyłybyzdolnewydobyć
podmiotowenja”naświatło,napierwszyplan,azarazemprzedstawićjego
uwikłaniewświecie.Wymagałotozerwaniazzastanąpoetykąstyluwypo-
wiedzi,cowsytuacjiobowiązującychwymogówformalnychoznaczało
równieżprzełamanietradycyjnychnormgatunkowych
5
.
Byłobyuproszczeniemmyśleć,żezburzenieprzezromantykówkla-
sycznychgatunkówliterackichwynikałogłówniezichbuntowniczejen
généralpostawyprzeciwzastanejtradycjiiżebyłomanifestacyjnymodrzu-
caniemwszystkiego,cotatradycjaprezentowała-wimięsamegobuntu.
Przeciwnie,byłtowynikgłębokich,sprecyzowanychprzemyśleńdotyczą-
cychnowegoprojektupodmiotuijegorelacjizeświatem.Ówprojekt
współbudowałkształtującąsięwłaśniewróżnychprzestrzeniachżyciapo-
koleniowąświadomośćiromantycznyświatopogląd.Romantycyuznali,że
obowiązującawtradycyjnychpoetykachzasadarozdzielnościformliryki,
epikiidramatu-stałasięskostniałymzałożeniemspychającymliteraturę
wślepyzaułek,astawianytwórcomwymógprzestrzeganianczystościga-
tunków”prowadzidozakłamywaniarzeczywistości.Wnowejoceniewspół-
czesnegoświatato,cotragiczne,niekonieczniewolnejestodaspektów
śmiesznychbądźgroteskowych,lirycznewzruszeniamogąbyćwywoływa-
neprzezniewzniosłeprzedmiotyimogąobjawiaćsięwsamymśrodkuzu-
pełnienielirycznychzdarzeń,adzianiesięhistoriinodbywasięiprzezkolo-
salnefiguryiprzezwymoczkiwkropelcewodyzamknięteł”
6
.
Wromantycznejrewolucjonizacjipoezjidwapostulatymiałynaczelne
znaczenie:odrzuceniekoturnowegoisztucznegowswejretorycznościję-
zykanarzeczwprowadzeniadopoezjielementówmowyużywanejwco-
dziennościnogółuludzi”(Wordsworth),orazustanowienieperspektywy
podmiotowejpodstawowymnarzędziemopowieścioświecie.Subiektywi-
zacjaogląduświataumożliwiałatłumionądotądekspresjęiotwierałaprze-
strzeńdlawyobraźniludzkiegoindywiduum.Podmiotstawałsięterazso-
czewkąprzybliżającąobrazświatawlirycznienachylonejopowieści.
Zaproponowanyprzezromantykówprojekt,wktórymsankcjonujesięin-
dywidualnąperspektywęwopisierzeczywistości,sprawiał,żesubiektywny
punktwidzeniawdzierałsięwepickąformępoematu,rozsadzającjegotra-
___
___
___
___
___
___
___
___
5
Szerszespojrzenienakwestięromantycznejgenologiiinatematcałegoeuropejskiego
romantycznegosynkretyzmuprzynosipracaOlgiPłaszczewskiej,Wstronęromantycznej
genologii-rekonesans,w:Romantyzminowoczesność,podred.M.Kuziaka,Kraków2009.
Zob.teżcenneuwagiM.Saganiak(Mistykaiwyobraźnia.Słowackiegoromantycznateoriapo-
ezji,Warszawa2000)oeuropejskiejrefleksjiokresuprzełomunatematwyobraźniijęzyka.
6
JesttofragmentwypowiedziJuliuszaSłowackiego,którąprzytaczamszerzej
wprzyp.8.
