Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
1.środowiskoprzyrodniczejakoprzedmiotbadańnaukowychiprzestrzeńdziałań...
faunaorazczłowiekzeswojądziałalnościągospodarczą,społecznąikulturową.Zonnefeld
(1990,zaRichling,Solon2011)stwierdza,żekażdykrajobrazmaswoistecechy:
•stanowiwycinekprzestrzeni,dziękiczemumożnagoprzedstawićnamapie;
•odznaczasięfizjonomią,którąmożnaprzedstawićwformiegraficznej;
•jestsystememdynamicznym,ajegofunkcjonowaniejestuzależnioneodczęści
składowych,powiązańmiędzynimiorazoddominującychprocesów;
•podlegaewolucji.
Ogólniemożnawyróżnićdwapodstawowetypykrajobrazu:naturalnyikulturowy
(sztuczny,antropogeniczny).Niektórzybadaczewydzielająjeszczekrajobrazpierwotny,
któryniepodlegawpływomczłowieka.Pojęcietojestjednakbardzoproblematyczne,po-
nieważwskaliglobalnejkrajobrazówpierwotnychwzasadziejużniema.Bardziejade-
kwatnympojęciemjestkrajobraznaturalny,którycechujesięzdolnościądosamoregulacji
iniewystępowaniemprzejawówdziałalnościczłowieka.Wkrajobraziekulturowymistot-
nąrolęodgrywaczłowiek,któryprzeznakładymaterialno-energetycznezmieniaśrodowi-
skoprzyrodniczeipodtrzymujetezmiany.Wprzypadkukrajobrazukulturowegozakres
zmianorazwielkośćnakładówjestzróżnicowana.Stosunkowonajmniejszymizmianami
cechująsiękrajobrazykultywowane,reprezentowaneprzezobszaryleśneiużytkizielone.
Intensywnieprzekształconesązkoleiobszaryzabudowyowysokiejintensywności,tereny
komunikacyjneiprzemysłowe.Sątokrajobrazy,któreniemogąfunkcjonowaćbezudziału
człowiekawpostaciwysokichnakładówmaterialno-energetycznychnaichutrzymanie
irozwój.Częstosątokrajobrazyzdegradowane,czasemnatakdużąskalę,np.wprzypad-
kuterenóweksploatacjisurowcówmineralnych,żepowstająkrajobrazyzdewastowane.
InnątypologięzastosowaliGackiiSzukalski(1979,1984),którzywydzielająwedługkryte-
riumstopniaprzekształceniaśrodowiskaprzyrodniczegosześćtypówkrajobrazów:semi-
naturalny(obejmujeobszaryprawniechronione),pseudonaturalny(terenyzprzewagąlasów
iużytkówzielonych),kultywowany(obszaryzmozaikąpóluprawnych,użytkówzielonych
ilasów),kulturowy(terenyzprzewagąpóluprawnych),zantropizowany(obszarywsioraz
małychiśrednichmiast)iantropogeniczny(obszarydużychmiast).Pojęciekrajobrazu
iosiągnięciawypracowaneprzezekologówkrajobrazuznajdująszerokiewykorzystanie
wplanowaniuprzestrzennymigospodarowaniuśrodowiskiem.
PojęcieekosystemuwprowadziłdonaukiwlatachtrzydziestychXXw.Tansley(1935)
imaonowieleznaczeńidefinicji(por.m.in.Odum1982;Rambleriin.1989;Weiner1999;
Forman,Gordon1986;Vink1983;Chapiniin.2012;Turneriin.2003).Wujęciunaukbiolo-
gicznychekosystememnazywasiębiotopwrazzbiocenozą.WedługLeksykonuGeoekolo-
giaiochronakrajobrazu(2004)biotopjestdefiniowanyjakonajmniejszajednostkaprzy-
rodniczawyróżnianazuwzględnieniemdominującejrolikomponentówprzyrodyżywej,ale
wrezultaciecałościowejanalizystrukturyifunkcjonowaniasystemuprzyrodniczego.Każ-
dybiotopjesthomogeniczny(niezróżnicowany)zpunktuwidzeniabiocenozy,natomiast
biocenozatonaturalnyzespółorganizmówżywych(roślin,zwierzątimikroorganizmów)
zajmującychokreślone,nieożywioneśrodowiskolądowelubwodne.Przewoźniak(1987)ro-
zumieekosystemjakodowolnyukładekologicznyonieokreślonejrandzetaksonomicznej
idowolnymzasięguterytorialnym.WedługRichlinga(1992)tensposóbpojmowaniaeko-
systemuprzyjmujewiększośćekologów.ZkoleiMacias(2001)rozszerzyłtędefinicjęitrak-
