Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarianBielecki:Horrorvacui,czyliodFilologiiNarodowejdoTeorii–izpowrotem
wchiazmatycznyzwiązekzkulturą.Możnatopowiedziećnajprościejtak:
literaturapowstajewkulturzeizarazemtękulturętworzy,jestjejczęścią.
ZastosowaniekonceptuUperformatywności"równieżmakonsekwencjenie-
bagatelne.Tuodsłaniasięnieporazpierwszyimożenieporazostatniwiel-
karolaliteratury.Literaturatyleżprzedstawia(odtwarza)rzeczywistość,co
jątworzy,atoznaczytakże:tworzyświaticzłowieka.Mówiącjeszczeinaczej,
abardziejkonkretnie:literaturaprzedstawiaczyinscenizujemechanizmy
tworzeniarzeczywistości-tworzenienassamych,naszychwzajemnych
relacji,umysłowości,poglądów,nawetemocji.Procesyte,niebędącneutralne
ideologicznie,zazwyczajniesąteżczymśzupełnieoczywistym.Niejestto
okolicznośćtylkokłopotliwa,toszansa.Ponieważszansąjestskonstatowa-
nie,żezapomocąjęzykamożnatęrzeczywistośćzmieniać.Tymwszystkim
chętniezajmujesiędzisiejszaTeoria.
Jaksięzdaje,wojnykulturoweraczejnamniegrożą,choćargumentykry-
tykifeministycznej,queerowejipostkolonialnejmająswojąwagę.Wypada
teżprzynajmniejzdaćsobiesprawęztego,żedzisiejszystudentpolonistyki
zyskałpłećinarodowość-iwcaleniemusząonebyćjednościami.Tęmisję
pedagogicznąchętniebymująłzapomocąokreśleniaGayatriChakravorty
Spivak,piszącejoUnauczaniuliteraturyjakotreninguwyobraźni"24.Nie
wydajemisię,żetakiestawianiesprawyjestczymśzjakichkolwiekpowo-
dów-metodologicznychczyideologicznych-niestosownym.Pisanewwieku
XXoficjalnehistorieliteratury,czytowwarianciepozytywistycznym,czy
strukturalistycznym,anajczęściejtakim,którybyłosobliwąmieszaniną
obu,zawszemiałydziałaniepedagogiczne.Mimopozorówobiektywizmuich
misjąbyłowychowywaniemodelowegoobywatelanarodupolskiego.Jesz-
tozagrożenieliteraturoznawstwa,awszczególnościpolonistyki.Przypuszczam,
żewnajbliższymczasienictakiegonienastąpi(alechoćtakżemitrudnosobie
takiscenariuszwyobrazić,tonieuważam,abyświatbezpolonistykiwdzisiej-
szymkształcieniebyłmożliwy).Naraziejednakraczejniegrozinamsytuacja,
którazdarzasięnaZachodzie,kiedyszefwydziałuanglistykibłagaliteraturo-
znawcówzaangażowanychwuprawianieculturalstudies,żebyprzynajmniejod
czasudoczasuzinterpretowalijakiświersz.Totylkozasłyszanaanegdota,ale
raczejprawdziwa.DavidDamroschkonstatujespokojnie:UMówisięzatem,żeto
Butler,Foucault,SaidiSpivakdająobecniepodstawędorozmów,którąwcześniej
stanowiłwspólnyzasóbwiedzyotakichpisarzach,jakSzekspir,Wordsworth,
ProustiJoyce.[ś]Podobniejakwgospodarcepostindustrialnej,dziejesiętutaj
tak,żebogatystajesięjeszczebogatszy,podczasgdyinniledwowiążąkoniec
zkońcemlubichakcjecałkowiciespadają".D.DamrosCh:Literaturaświatowa
wdobiepostkanonicznejihiperkanonicznej.Przeł.A.TeNCzyńska.W:Niewspół-
mierność.Perspektywynowoczesnejkomparatystykiś,s.369-370.Por.podobne
przemyśleniaJ.Cullera:Teorialiteratury.Bardzokrótkiewprowadzenieś,s.60.
24G.Ch.Spivak:DeathofaDiscipline.NewYork2003,s.13.
21
