udałosięzdobyćustalonąpozycję,idlategospotykająsięonezostrym
krytycyzmem,dokładamwszelkichstarań,bywykazać,żewiększośćznichwcale
niejestobcatemu,oczymmyślałipisałsamFreud.Przeciwnie,mamnadzieję
dowieść,iższeregkoncepcjikluczowychdlamojegomodelu,sformułowanych
wprost,znajdujemyuFreuda.
Przedmowadowydaniadrugiego
2
Zasadniczympowodemprzygotowaniapoprawionejwersjininiejszejpracyjest
fakt,żewciąguostatnichpiętnastulatpojawiłosięwielenowychtreściwmyśleniu
biologówzajmującychsięspołecznymizachowaniamigatunkówinnychniżludzki.
PostęptenwymusiłwprowadzenieznaczącychzmianwkilkumiejscachczęściII,
amianowiciewdwóchostatnichpodrozdziałachrozdziału3(szczególnie
s.78–82),wpodrozdzialerozdziału8,mówiącymozachowaniachaltruistycznych
(s.159–161),atakżewakapicieotwierającymrozdział9(s.170).
Kolejnąprzyczynąjestto,żeodczasupublikacjipierwszegowydaniaidee
dotycząceprzywiązaniaznajdująsięwcentrumrozległejdyskusjiteoretycznej
idostarczająwytycznychdlabardzointeresującychbadańempirycznych.Wydawa-
łosię,iżnadeszłajużpora,bydodaćdwanowerozdziały,wktórychbędziemożna
wyjaśnićpewneproblemyteoretyczneiopisaćniektórezważniejszychwyników
badań.Abypozyskaćnatomiejsce,pominiętododatekzawierającyprzegląd
wcześniejszejliteraturynatematnaturywięzówłączącychdzieckozmatką.
CzęśćIIIniewymagaładużychzmian,choćskorzystanoznadarzającejsię
okazji,bypoprawićpodrozdziałrozdziału11,mówiącyonaczelnychinnychniż
ludzie,iuwzględnićnajświeższeustalenia.
WczęściIVkoniecznebyłybardzolicznedrobnepoprawkizuwagina
podejmowanewostatnimczasieintensywnebadanianadpierwszymilatami
życialudzkiego.Ponadtozwróconouwagęnanowewynikibadańopisane
szczegółowowrozdziale18.
Licznenowepublikacje,doktórychodwołujesięniniejszytekst,włączonodo
poprawionejbibliografii.
Podziękowania
Wprzygotowaniutejksiążkipomagalimiliczniprzyjacieleikoledzy.Jestmi
zatemniezmiernieprzyjemniepubliczniewyrazićimwszystkimnajgorętsze
podziękowania.
2
DrugiewydanieksiążkiBowlby’egoukazałosięwroku1982–przyp.red.nauk.
20