Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Rozdział1.Wielowymiarowośćpamięci
wanychprzezgrupy,doktórychjednostkitenależą.Zasobyteutożsa-
miałznaturalnymiramamipamięci,gdzielokowanesąwspomnienia
poszczególnychosóbiktóreumożliwiająjednostceinterpretacjeprze-
szłościzperspektywyteraźniejszejsytuacjidanejzbiorowości26.Dowo-
dził,żenawetpierwszewspomnieniadzieckasąwynikiemspołecznych
interakcji,społecznegodialogu,gdyżpamięćpoprostunieistnieje
pozakontekstemspołecznym.Zaznaczył,żeosoba,któradorastałaby
wodosobnieniu,wychowywałabysiębezkontaktuzinnymi,nieby-
łabywstaniewytworzyćpamięciautobiograficznej,gdyżn[ł]niema
pamięci,którabyłabymożliwanazewnątrzramsłużącymludziomży-
jącymwspołeczeństwiedoustalaniaiodnajdywaniawspomnień”27.
Równocześnieautortenprzeciwstawiłsiękoncepcjombiologicznego
dziedziczeniatakpojmowanejpamięciponadjednostkowej,którecie-
szyłysiędużąpopularnościąnaprzełomieXIXiXXwieku,anawet
odcisnęłyswojepiętnonateoriiarchetypówCarlaGustavaJunga28.
Teoretycy,którzykrytycznieustosunkowująsiędopoglądówHalb-
wachsa,podkreślają,żezatarciu,acozatymidziedezaktualizacji,ulega
dokonanyprzezniegopodziałnapamięćzbiorowąjakonośniktradycji
ipamięćhistorycznąjakonośnikprawdyhistorycznej.Autortenza-
znaczabowiem,żehistoriarozpoczynasięwpunkcie,wktórymkoń-
czysiętradycja,apamięćzbiorowazostajerozczłonkowana.Według
niegohistoriamacharakteruniwersalny,zobiektywizowany,opisowy,
porządkujechronologicznieprzeszłość,interesującsięprzeciwieństwa-
miirozłamami.Pamięćzbiorowajestnatomiastpartykularna,ajej
nośnikamisąograniczoneprzestrzennieiczasowogrupy,np.rodzina.
ZdaniemHalbwachsagłównąfunkcjąpamięcizbiorowejjesttworzenie
tożsamości,przezcopamięćtęcechujetendencjadowartościowania
ihierarchizowania,któraobjawiasięskłonnościądozapamiętaniatego,
26T.Banaszczyk,Studiaoprzedstawieniachzbiorowychczasuiprzestrzeniwdurk-
heimowskiejszkolesocjologicznej,Wrocław1989,s.170-178.
27M.Halbwachs,dz.cyt.,s.123.
28Zob.C.G.Jung,Archetypyinieświadomośćzbiorowa,tłum.R.Reszke,War-
szawa2011;tegoż,Archetypyisymbole.Pismawybrane,tłum.J.Prokopiuk,Warszawa
1976.
