Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samoświadomość
27
Hasenstaub,1999).Istniejąrównieżdowodyempirycznepochodząceodosóbdoro-
słychwskazującenato,żetenobszarmózguuaktywniasię,gdyludziesąsamoświa-
domi(Kjaer,Nowak,Lou,2002).Podsumowując,choćwydajesięmałoprawdo-
podobne,bybyłtojedynyobszarmózgu,któryprzyczyniasiędopowstania
samoświadomości,przednizakrętobręczyzdajesięodgrywaćtuważnąrolę.Infor-
macjeobadaniach,któreanalizowałyrolęprzedniegozakrętuobręczyikoryprzed-
czołowejwopartymnaautorefleksjiwnioskowaniunatematinnychosób,znajdują
sięwramce1.1.
Chwiloweróżnicewsamoświadomości
Psycholodzyspołecznidokonalirozróżnieniamiędzysamoświadomościąprywatną
asamoświadomościąpubliczną.Prywatnasamoświadomość1odnosisiędosytuacji,
gdyjednostkachwilowouświadomisobieprywatne,osobisteaspektywłasnegoJa.Lu-
dziestająsięprywatniesamoświadomi,gdyzobacząswojątwarzwlustrzealbodo-
świadcząpobudzeniafizjologicznego,któreskłoniichdorefleksjinadwłasnymsta-
nememocjonalnym(np.nadtym,czysąszczęśliwi,podnieceni,czyzdenerwowani).
Prywatnasamoświadomośćmatrzyważnekonsekwencjedlazachowania.Popierw-
sze,skutkujeonanasilonąreakcjąemocjonalną.Jeślijednostkaczujesiędobrze,tore-
fleksjanadtymuczuciemsprawi,żepoczujesięonajeszczelepiej.Natomiastprywat-
niesamoświadomasmutnaosobawwynikurozmyślańnadswoimnegatywnym
stanemumysłumożepoczućsięgorzej.ScheieriCarver(1977)poprosiliosobybada-
neoprzeczytanienagłosseriistwierdzeńpozytywnych(np.DCzujęsięradosny”)lub
negatywnych(np.DWszystkowydajesiępusteibezcelowe”).Jakwykazanowewcze-
śniejszychbadaniach,takiezdaniawywołują–odpowiednio–podniesienielub
obniżenienastroju.Autorzystwierdzili,żereakcjeemocjonalneosób,którepodczas
zadaniaspojrzałynasiebiewlustro–itymsamymstałysięprywatniesamoświado-
me–byłysilniejszewporównaniuzreakcjamitychosób,którepodczaszadanianie
spoglądaływlustro(zob.rys.1.1).
Podrugie,osobyprywatniesamoświadomemajądużeszansedoświadczyćklaryfi-
kacjiwiedzy;dziękiskoncentrowaniusięnawydarzeniachwewnętrznychmogąjezre-
lacjonowaćzwiększądokładnością.Gibbons,Carver,ScheieriHormuth(1979)po-
daliosobombadanymplacebo,będące–jakpowiedzianouczestnikomeksperymentu
–lekiempobudzającymiprowadzącymdoinnychefektówubocznych.Uczestnicy
osamoświadomościwywołanejzapomocąlustradonosilioniższymstaniepobudze-
niaimniejszejliczbieefektówubocznychniżbadaniwwarunkukontrolnym,którzy
niewidzielisięwlustrze.Podczasgdyosoby,któreniebyłysamoświadome,oparły
swojąsamowiedzęnawiedzynatematzażytego(jakimsięwydawało)leku,samoświa-
domejednostkizignorowałyplaceboiskupiłysięnatym,conaprawdęczuły,uzysku-
jącdokładniejsząautopercepcję.
Potrzecie,jestbardziejprawdopodobne,żeludzieprywatniesamoświadomibędą
wierniwłasnymstandardomzachowania.Ponieważlepiejzdająsobiesprawęze
swoichprawdziwychprzekonań,będądziałaćwzgodzieztymiprzekonaniami,nie
1Czasamistosujesięwyrażenie:samoświadomośćprzedmiotowa–przyp.red.nauk.
