Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Organizacjasamowiedzy
31
Streszczenie
Samoświadomośćjeststanempsychicznym,wktórymludziezdająsobiesprawęze
swoichcech,uczućizachowań.Zdolnośćdobyciasamoświadomymkształtujesię
wokresiewczesnegodzieciństwa,wrazzrozwojemprzedniegozakrętuobręczy–ob-
szarupłatuczołowegokorymózgowej.Wwiekudorosłymtenobszarmózgujestak-
tywnywówczas,gdyludziesąsamoświadomi.Ludziewykazujązarównochwilowe,jak
itrwałeróżnicewsamoświadomości.Jednostki,któresąchwilowoprywatniesamo-
świadome,doświadczająnasilonejreakcjiemocjonalnejiklaryfikacjiwiedzy,mająten-
dencjedotrzymaniasięosobistychstandardówzachowania.Jednocześnie,gdyjed-
nostkajestchwilowopubliczniesamoświadoma,możedoświadczaćlękuprzedoceną
iobniżeniasamooceny,stajesięrównieżbardziejskłonnaprzestrzegaćspołecznych
standardówzachowania.Efektycechyprywatnejipublicznejsamoświadomościczy
teżstałejsamoświadomościsąanalogicznedochwilowegobyciaprywatniealbopu-
bliczniesamoświadomym.
Organizacjasamowiedzy
Gdyjesteśmysamoświadomi,uzyskujemydostępdoinformacjiosobie.Alewjakispo-
sóbtainformacjazostajezorganizowanawnaszymumyśle?Naszawiedzaoświecie
jestprzechowywanawpostacischematów,strukturpoznawczychreprezentujących
wiedzęokonkretnympojęciualbotypiebodźca(zob.równieżrozdz.2).Każdysche-
matrozwijasięwtokudoświadczeńzbodźcem,obejmująccałąinformację,jakąnate-
matdanegobodźcaposiadamy.SchematJaodzwierciedlato,czegospodziewamysię
poswoimmyśleniu,uczuciachizachowaniuwkonkretnejsytuacji.KażdyschematJa
składasięznaszejpercepcjisiebie(np.Dnieśmiały”)inatenwymiarnanosimynasze
doświadczenia(np.wiemy,żeprawdopodobniebędziemyodczuwaćonieśmielenie,
uczestniczącwprzyjęciualboprzedstawiającswojąopiniępodczasseminarium).Dla
każdegoznaspewneschematyJasąszczególnieważne,podczasgdyinnesąmniej
istotneczynawetpostrzeganejakonieodnoszącesiędonas.Markus(1977)twierdzi-
ła,żejeśliosobapostrzegajakiśaspektJajakoszczególnieważnyijeślisądzi,żema
skrajnenatężeniecechywtymwymiarze(wysokiealboniskie),przeciwieństwozaśtej
cechyjestdlaniejabsolutnienieprawdziwe,wówczastęosobęmożnaprzedstawićja-
koschematycznąnatymwymiarze.Jeślinp.jesteśstudentem,tomaszdużeszansebyć
schematycznymnatymwymiarze,jeśli:jesttodlaCiebiebardzoważne,myślisz,że
jesteśbardzotypowymprzykłademstudentaiżebardzoróżniszsięodosóbniestudiu-
jących.Jesteśnatomiastaschematycznynadanymwymiarze,jeśliniemaondlaCie-
biedużegoznaczeniainieodzwierciedlatego,kimjesteś.
Każdyznasutrzymujezłożonyobrazsiebie,zbudowanyzwieluoddzielnychsche-
matówJa.Jestwysoceprawdopodobne,żenaszeschematyJabędąbardziejskompli-
kowaneiurozmaiconeniżinneschematyreprezentowanewnaszejpamięci,ponieważ
oJamamywięcejinformacjiniżnajakikolwiekinnytemat.MarkusiSentis(1982)
stwierdzili,żeopróczaktualnychschematówJautrzymujemyrównieżmożliweprzy-
szłeschematyJa,np.schematyJaodzwierciedlające,jacychcielibyśmybyćwprzyszło-
ści,ischematyJaodzwierciedlającenaszewyobrażenia(alboobawy)natemattego,
