Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOSTRZEGANIEBEZUPRZEDZEŃISTEREOTYPÓW–ZARYSPROBLEMATYKI
97
niainformacji–schematuintelektualnegovs.schematu
znegatywnejkategorii.Konkretnie,Autorzybadalisku-
doświadczenia–„wywołujespecyficznenastawieniena
tecznośćintencjonalnegopowstrzymywaniastereoty-
posługiwaniesięokreślonymiregułamiprzetwarzania
powychskojarzeńzalkoholikiem.Zdotychczasowych
informacji”(Trzebińska,1997,s.23).Obaschematy
badańwynika,żenawetjeśliczłowiekniemazajętych
przedstawianesąjakostrukturyumysłowe,swoistestany
zasobówpoznawczych(awięcjestwwarunkachsprzy-
umysłu.Schematydoświadczaniaorganizująistruktura-
jającychtłumieniu–por.przeglądbadańw:Wenzlaff,
lizująpercepcyjne,emocjonalneiwolicjonalnereakcje
Wegner,2000),towprzypadkunegatywniespostrze-
podmiotunazdarzeniawpostaciodczucia.
ganychkategorii,takichjaknp.skin,niejestwsta-
EksperymentBukowskiegowiążesiętakżezszerokim
niezahamowaćuprzedzonychistereotypowychmyśli
ipopularnymobecnienurtembadańdotyczącymważnej
(Macrae,Bodenhausen,Milne,Jetten,1994).Badania
rolikontekstu,wjakimprzebiegaprocesprzetwarzania
Piber-DąbrowskiejiSędka,inspirowaneklasycznąkon-
informacji(Blair,2002).Właściwościkontekstuzadanio-
cepcjąWegnera(1994),wykazały,żenaddostępność
wegomogąwznacznymstopniuzahamowaćbądźroz-
tłumionychskojarzeńzprzedstawicielemnegatywnie
proszyćaktywizacjęstereotypowychskojarzeń.Artykuł
postrzeganejkategoriijesttrwalezredukowana,jeśli
Bukowskiegostanowitakżeprzeglądwspółczesnych
przedtłumieniemlubponimnastąpikoncentracjamyśli
badańitechnikbadawczychdotyczącychkontekstowego
naosobiespozastereotypizowanejkategorii.
wzbudzaniabądźteżhamowaniaaktywizacjitreściste-
Oczywiściezawszepojawiasięwątpliwość,czywska-
reotypowych.
zanepowyżejczynnikisprzyjającespostrzeganiubez
WynikiuzyskaneprzezTrzebińskiegoiAntczakoraz
uprzedzeńistereotypówwystąpiąrównieżwwarunkach
Bukowskiegookazująsięszczególniecenne,jeślizwró-
naturalnej(nielaboratoryjnej)stycznościzestereotypi-
cićuwagętakżenafakt,żebodźcowąkategoriąbyły
zowanymiludźmi.Problemtenporuszajądwaartykuły
negatywniepostrzeganeosoby(odpowiednio:policjant
wniniejszymnumerze:MichałaBilewicza(traktujący
iCygan).Jakwykazujewielebadań,społecznadezapro-
ostosunkachmiędzyantagonistycznymigrupami)oraz
batawobecludziniektórychkategoriiniesprzyjanawet
BogusławyBłochiDariuszaDolińskiego(dotyczącyfor-
motywacjidotłumienianegatywnychskojarzeń(szerzej
mowaniasięwizerunkunieznanejosobywnastępstwie
otymwartykulePiber-DąbrowskiejiSędkawniniej-
integrowaniainformacjioniej–nabytychpośredniooraz
szymnumerze).Powstajewięcpytanie,czymożliwejest
drogąindywidualnegokontaktu).
spostrzeganiebezuprzedzeńistereotypówludzizdepre-
PocząwszyodklasycznychpracSherifaiAllporta
cjonowanychkategoriispołecznych.
(przeglądw:Hewstone,1999/1996),wiadomo,żekon-
Otóżokazujesię,żenaprzykładwbrewpotocznym
taktmiędzygrupamiprowadzidoograniczaniauprzedzeń
przypuszczeniom,przynależnośćwinowajcydokate-
tylkowówczas,gdyzaspokojonesąpewnefunkcjonalne
goriionegatywnymstereotypiewcaleniemusinasilać
wymogirelacjipomiędzyobiemagrupami(np.równy
skłonnościdoobwinianiagozanagannyczyn.Mocnego
statuslubwspólnecele).Osobistykontaktjednaknie
uzasadnieniadostarczaMałgorzataStyśko(wniniejszym
gwarantujeniwelacjiintergrupowychuprzedzeńiste-
numerze).Autorkaomawiarolęważnegoiuznanego
reotypów,cowykazujeMichałBilewiczwprzeglądzie
wliteraturzeprzedmioturozróżnieniamiędzyprzetwa-
badańklasycznychorazwspółczesnych,wtymwłasnych
rzaniemheurystycznymisystematycznym(np.Chen,
(prowadzonychzudziałemlicealistówżydowskichprzy-
Chaiken,1999).Wskazujenaimplikacjepłynącezmode-
jeżdżającychdoPolskina„MarszŻywych”).Autoroma-
luelastycznejkorekty(Petty,Wegener,1993),przyjmują-
wiadotychczasowekoncepcjekontaktujakoskutecznej
cego,żeludzieselekcjonująinformacje,którychużywają
metodyniwelowaniauprzedzeń(kontaktspersonalizo-
dotworzeniaopiniioinnych,starającsięsformułować
wany,kontaktzwyrazistymikategoriamiorazkontaktna
sądmożliwieadekwatnyiobiektywny.Styśkoopisujeteż
podstawie„jednejdrużyny”),atakżeproponujewłasną
wynikiwłasnychbadań,wktórychwykazuje,żewyko-
koncepcjęopartąnaprzyjmowaniuperspektywygrupy
rzystywaniewiedzyomałejpowszechnościczłonków
obcej(transgresjemiędzygrupowe).KonkluzjaBilewicza
stereotypizowanejgrupy(wszczególnościszacowanie,
jestjednoznaczna–wceluredukcjinegatywnychuprze-
żesąmałeszansebezpośredniejinterakcji)możepowo-
dzeńistereotypówmiędzygrupowychwartoaranżować
dować,iżokreślonaosobabędzieobwinianapodobnie
osobistespotkania,aletreśćorazformętegokontaktu
lubnawetmniejniżosobaspozatejgrupy.
trzebaprofesjonalniemonitorować.
KingaPiber-DąbrowskaiGrzegorzSędek(wniniej-
Kontaktmasłużyćweryfikacjinegatywnychsądów.
szymnumerze)równieżskoncentrowalisięnakwestii
Czydochodzidotego,gdyczłowiekpoprostumabez-
spostrzeganiabezuprzedzeńistereotypówczłowieka
pośredniąstycznośćzosobą,któraswoimzachowaniem
