Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
prawdopodobieństwemjakoprzekraczającązdolnościorganizmudojejprze-
zwyciężeniazapomocądostępnegorepertuaruzachowańzaradczych.Istotą
tegodrugiegoprogujestpercepcjaniebezpieczeństwa.Przekroczenietegopro-
gufrustracjizjednejstronywiedziedoreakcjilęku,azdrugiejdoniesku-
tecznychzachowańzaradczych(fiksacja,rywalizacja,reakcjaucieczkiitp.),
cowsumieprowadzidoprzekroczeniatrzeciegoprogutzw.progustresu.
Charakteryzujesięonprzedewszystkimspostrzeganiemzagrożeniaidalszą
intensyfikacjąreakcjisamoobronnych.Należywtymmiejscudodać,żeAp-
pleyprzezsłowospostrzeganienierozumiewyłącznieświadomościtego,ja-
kichkonkretnychtypówreakcjiwymagadanasytuacja.Dopuszczarównież
nieświadomąprzytomność,najakąwskazują,np.reakcjeautonomicznego
układunerwowego,lubojakichmówisięwpsychopatologii62.Wyczerpanie
lubprzewidywaniewyczerpaniarepertuaruzachowańsamoobronnychmoże
doprowadzićdoosiągnięciaczwartegoprogu,tzw.proguwyczerpania,który
charakteryzujesiępsychologiczniespostrzeganiembezradnościlubbrakiem
nadziei.Prowadzitodospadkuaktywnościzachowańzaradczych.Takwięc
podstawoweznaczeniedlakontinuum:wzbudzenie-frustracja-stres-wy-
czerpaniemająpojęciainterpretująco-oceniającychprogówspostrzeżenio-
wych,zapomocąktórychdokonujesięrozpoznaniezagrożenia.
Powyższedookreśleniepodstawowychpojęćpierwotnejdefinicjistresu
stałosiępodstawąsformułowaniajejzmodyfikowanejwersji,któraokreśla
stresjakotakistanorganizmu,wktórymorganizmspostrzega,żejegodobre
samopoczucie(czyintegralność)jestzagrożoneiżemusiskierowaćwszystkie
swesiłynasamoobronę63.
PrzedstawionymodelpercepcjizagrożeniaAppleyajestprzejściemodteo-
riifrustracjidoteoriistresupsychologicznego.Opisaneprzezautoraprogi
przypominajązjednejstronyfizjologicznąkoncepcję(por.koncepcjaSelye’go
itrzystadiaGAS),azdrugiejkoncepcjęfrustracji.Pomijającjednakdyskusję
nadtym,czyproginakontinuumstresupsychologicznegosąpunktamiczy
strefami(samautorskłonnyjestprzypuszczać,żemamytudoczynieniaze
nstrefami”),istotądefinicjistresupsychologicznegojesttuspostrzeżenieza-
grożenia.WprawdzieAppleynspostrzeżenie”traktujeniekonieczniejakoakt
świadomy,tojednakżezpewnościąjesttofenomenpsychologiczny,który
zbliżanasdopoznawczychkoncepcjistresupsychologicznego,zawierających
62
C.N.Cofer,M.H.Appley,Motywacja.Teoriaibadania,s.378.
63
Ibidem,s.379.
27
