Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zodpowiednimitendencjamiwzachowaniusąwstanieskutecznieparaliżo-
waćefektywnefunkcjonowanieczłowieka.Takistanłatwomożeprzenieśćsię
nainnedziałaniaiwtensposóbprzyczynićsiędoobniżeniaefektywności
takżewinnych,pozastresowychobszarachfunkcjonowania.Dlategostres
bywatakuciążliwy80.RichardLazarus,określającstrespsychologicznyjako
pewienstanwewnętrzny(pewienukładprocesówpsychologicznych),wywo-
łanydziałaniemczynnikówzewnętrznych,interesowałsięprzedewszystkim
indywidualnymiróżnicamiwradzeniusobiezestresem(copingstress),atakże
różnorodnościązagrożeńwywołującychstres(źródełstresu).Wedługautora,
głównymmechanizmempsychologicznymodpowiadającymzateindywidu-
alneróżnicejestocenapoznawcza(appraisal)zagrożenia,pojmowanajako
mechanizmoceniający,uświadamiającyiinterpretującyzdarzenia81.
Koncepcjastresowychzdarzeńżyciowych-B.S.iB.P
.Dohrendwend
Wielubadaczywskazujewbiografiiczłowiekanaznaczącebądźkrytyczne
zdarzeniażyciowe(np.śmierćbliskichosób,rozwód,ślub,doznanieosobistej
krzywdy,utratapracyitp.),pozostającewkorelacjizezdrowiemfizycznym
(choroba)lubpsychicznym(źlesamopoczucie,nerwicaitp.).
TwórcąkoncepcjistresowychzdarzeńżyciowychbyliB.S.iB.P
.Dohrenwen-
dowie(1974),którychgłównąideęwpływucodziennychzdarzeńżyciowych
jakoczynnikówstresunafunkcjonowanieczłowiekaprzedstawiarysunek5.
Stresowezdarzeniażyciowemogąbyćwywołaneobiektywnymiczynni-
kamiśrodowiska(np.klimat,hałas,wibracje,promieniowaniejonizująceczy
mikrofalowe,niedotlenienie,przyspieszenia,nieważkość,nagłazmianastrefy
czasuitp.)isubiektywnymiczynnikamizwiązanymizindywidualnącharakte-
rystykąosobyludzkiej(np.typtemperamentu,cechyosobowościicharakteru,
poziominteligencji).Codziennezdarzeniastresowemogąwywołaćstanstre-
su,któregowielkośćjestmodyfikowanaprzezczynnikizewnętrzne(np.po-
mocmaterialna,przeszkody,wsparciespołeczneitp.)imediatorywewnętrz-
ne(np.poziomaspiracji,samoocena,zdrowie,umiejętnośćradzeniasobie
ztrudnościamiitp.),prowadzącewefekciedoskutkówzarównoneutralnych
80
N.Ogińska-Bulik,Streszawodowywzawodachusługspołecznych.Źródła-konse-
kwencje-zapobieganie,Difin,Warszawa2006,s.17.
81
J.Terelak(red.),Psychologiastresu,OficynaWydawniczaBranta,Bydgoszcz2001,
s.70.
35
