Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zjawiskostresuisposobyradzeniasobieznim
9
Wliteraturzeprzedmiotuwymieniasiętakżekonkretnetechniki,którepoma-
gająradzićsobiezestresem.Oniszczenko(1991)proponujetakieformyoswajania
stresu,jak:nabywaniedoświadczeniaiwprawywwykonywaniuzadania,stopnio-
weoswajaniesięzzadaniem,poszerzeniewłasnychkompetencji,poszukiwanie
dodatkowychinformacjiozdarzeniulubsytuacji,stosowaniewysiłkufizycznego,
próbaprzewidzeniazdarzeniaiuprzedniegoprzeżyciago,korzystaniezpomocy
innych,stosowanietechnikpsychorelaksacyjnych.Kłodecka-Różalska(1993)wy-
mienianatomiast:korzystaniezewsparcia,tworzeniejasnegosystemuwartości,
uczeniesięasertywnościwrelacjachzinnymi,budowanieprawidłowychwięzi
społecznych,rozwijanieumiejętnościefektywnegowykorzystaniaczasu,podej-
mowanieaktywnościfizycznejorazstosowanieodpowiedniejdiety,wykorzysta-
nietechniksamodoskonaleniaiwzmacnianiaosobowości.Wobliczustresunależy
utrzymywaćdystansdozdarzeń,pozbyćsięnegatywnegomyślenia,korzystaćzpo-
mocyinnychosób,podjąćnatychmiastowedziałanie,odwołaćsiędoasertywności,
równoważyćstresprzyjemnością,szukaćnowejocenysytuacji,obniżaćnapięcia
poprzezregulacjęoddechu,aktywnośćfizyczną,słuchaniemuzykiitp.
1.2.MODELRICHARDALAZARUSA
WprezentowanejpracyopieranosięnamodelustresuwedługRichardaLaza-
rusa.Wjegoujęciu,stresjestto„szczególnyrodzajstosunkuzachodzącegopomię-
dzyosobąaotoczeniem,odbieranegoprzeztęosobęjakocoś,conadwerężalub
przewyższajejsiły,zagrażającjejbytowi”(Hobfoll1989,s.29).Lazaruswyróżnił
trzyrodzajetzw.ocenypoznawczej-pierwotną,wtórnąiponowną.Ludziedoko-
nująocenyznaczeniasytuacji,atakżeocenyreakcjizaradczych,jakieposiadają,
abyporadzićsobiezsytuacją(SilveriWortman1984).Ocenajestwypadkową:
wartości,myślenia,pamięci(Titkow1993);jesttozindywidualizowanyprocespo-
znawczy(ZdankiewicziMaruszewski2003).
Ocenapierwotnatoszacowanieczysytuacjastanowiryzyko.Możnatuwyróż-
nićnastępująceoceny:bezznaczenia,sprzyjająco-pozytywnaistresująca.Wocenie
sytuacjijakostresującejmożnawyróżnićtrzykategorie(Kofta1973,Zajączkow-
ska1989,
Terelak1995
):krzywdalubstrata(choroba,śmierć,utratapoczuciasensu
życia),zagrożenie(możesiętoodnosićsiędotakichsamychszkód,jakwprzypad-
kustraty,alegdyjeszczeoneniewystąpiły,asątylkoprzewidywane),wyzwanie
(wskazujenaocenęwłasnychmożliwościopanowaniasytuacjistresowej).
Strespsychologicznyodnosisiędowymagań,którewedługocenykonkretnej
osobywyczerpująbądźprzekraczająjejwewnętrznelubzewnętrznemożliwości.
Reakcjestresowesąwmniejszymstopniuzależneodfizycznychwłaściwościbodź-
ca,natomiastnajwiększąwartośćmaznaczenie,jakieczłowiekprzypisujetemu
