Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawidłowościrozwojuwwiekuprzedszkolnymiwczesnoszkolnym
13
odteorii,najakąsiępowołujemyopiskolejnościiwzorcówrozwojudajenam
obraznormatywnyistatyczny10,adaneuśrednionemogąbyć,jakpiszeautorka,
wpewnymstopniumylące.
Mimożewwiększościkoncepcjipodajesiędośćszerokieprzedziaływie-
kowe,wktórychdanezadaniarozwojowemająbyćzrealizowane,charaktery-
stycznącechąrozwojuwokresiedzieciństwa,zarównośredniego,jakipóź-
negojestzróżnicowaniewzakresietempairytmurozwojutakpoznawczego,
jakspołeczno-emocjonalnego.Miaramizmiennościwrozwojusątempo,czyli
szybkość,zjakądokonująsięworganizmieipsychiceczłowiekaróżnorod-
nezmianyorazrytmrozumianyjakostopieńregularnościzachodzeniazmian
wczasie,ichwzględnarównomiernośćlubnierównomierność.11Zróżnicowanie
rozwojudotyczyzarównoaspektuinterindywidualnego–awięcobserwujemy
różnicepomiędzyposzczególnymidziećmiwobrębietychsamychsferrozwoju,
jakiintraindywidualnego–różnicedotyczątempanabywaniaposzczególnych
zdolnościczyumiejętności.Toindywidualnezróżnicowanienazywanerozwo-
jemdysharmonijnymopierasięnaprzekonaniu,żeróżnicewzakresiepoziomu
opanowaniaróżnychumiejętnościjednostkinależyinterpretowaćjakoprzejaw
zaburzeniarozwoju.Konsekwencjątakiegopodejściajestmiędzyinnymiuzna-
wanieuczniów,uktórychstwierdzasięznacząceróżnicemiędzyzdolnościami
werbalnymiiniewerbalnymilubzróżnicowanąstrukturęinteligencji,zamających
trudnościwuczeniusię.Kierujesięwtymprzypadkubłędnymprzeświadcze-
niem,żejednostka,którajestocenianajakobardzodobrawjednymobszarze,
powinnabyćtakżebardzodobrąwzakresiewszystkichobszarów,uznającza-
razem,żeintraindywidualneróżnicemusząbyćznamienne.Podobnąsytuację
mamywprzypadkuróżnicinterindywidualnych,gdzie–cowartopodkreślić–
wieledziecinadrabiazczasemzaległości.Dotyczytonaprzykładtzw.dzieci
npóźnorozkwitających”(latebloomers),którewykazująsymptomyopóźnie-
niawprzyswajaniujęzykawpierwszych2–3latachżycia,apotemwyrównu-
jąpoziomkompetencjijęzykowych.12Danewskazują,żeprzyspieszeniebądź
opóźnieniewrozwojumowydzieckaniejestwyznacznikiemanipóźniejszego
poziomuinteligencjidziecka,aniumiejętnościczytania.13
Omawianeróżnicezarównointra-jakiinterindywidualnemogąbyćzde-
terminowanedziałaniemróżnychczynników,któremożemypodzielićnawe-
wnętrzne,takiejakgenetyczne,biologiczneczyteżwłasnaaktywnośćdziecka
10H.Bee,dz.cyt.
11M.Tyszkowa,M.Przetacznik-Gierowska,Psychologiarozwojuczłowieka.Zagadnieniaogól-
ne,t.1,Warszawa2009.
12C.Hulme,M.Snowling,DevelopmentalCognitiveDisorders,Oxford2009.
13E.Bates,Commentary:Comprehensionandproductioninearlychilddevelopment,nMono-
graphsoftheSocietyforResearchinChildDevelopment”,1993,58,3–4,s.222–242.
