Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawidłowościrozwojuwwiekuprzedszkolnymiwczesnoszkolnym
19
stacitzw.swoistychformjęzykowych,czylicharakterystycznychbłędówwy-
nikającychztendencjidohiperregularyzacji(stosowaniaprzyswojonychreguł
gramatycznych)orazneologizmów.Wymowastopniowosiędoskonali,ajednym
zezjawiskotymświadczącychjesthiperpoprawność.Czasrozpoczęcianauki
szkolnejprzypadawłaśnienaokresieswoistejmowydziecięcej.Mowadziecka
6-letniegojestwpełniukształtowanawaspekciefonologicznym.Posiadaono
dużyzasóbsłówipoprawniebudujezdaniazpunktuwidzeniagramatyki,składni
isemantyki.Wzrostzasobusłownictwajestefektemrozwijającejsiękompeten-
cjijęzykowejorazrozwojupoznawczego,agłówniezdolnościpamięciowych
potrzebnychdozapamiętywaniaiprzetwarzanianowychwyrazówitworzenia
pojęć.32Wolniejwporównaniuznabywaniemsłownictwarozwijasięrozumie-
nie,szczególniepojęćocharakterzeabstrakcyjnym.
Wokresietymrozwijasięświadomośćjęzykowa,któramazdaniem
G.Krasowicz-Kupis33fundamentalneznaczeniedlaopanowaniakomunikacjipi-
semnej.Poukończeniu6latdzieciznająliteryalfabetu,rozpoznajądrukowaną
formęsłów.Wwiekuszkolnymwzrastaumiejętnośćposługiwaniasiępoprawny-
mistrukturamiskładniowymi,wzrastaczęstotliwośćużywaniazdańrozwiniętych
izłożonych.34Dzieckorozwijarównieżumiejętnośćtworzeniairozumieniażar-
tów,zagadekczykalamburów,cojestuznawanezanajbardziejcharakterystyczną
cechęrozwojujęzykowegowokresieszkolnym.35Badaniawskazują,żestruktu-
razagadekidowcipówopierasięnadwuznacznościachwwarstwieleksykalnej,
fonologicznejisyntaktycznej.Zdolnośćdotworzeniairozumieniadwuznaczno-
ściopartejnawarstwiefonologicznejrozwijasięnajwcześniej,bookołoszóstego
rokużycia,następniepojawiająsiężartyleksykalne,opartenadwuznaczności,
anajpóźniejbookoło11.–12.rokużyciażartyizagadkijęzykoweopartenanie-
jasnościichstrukturyskładniowej.Dalszyrozwójjęzykaobejmujerozumienie
iposługiwaniesięjegofiguratywnymiformami,czyliprzenośniami,metaforami
iprzysłowiamiorazzwiązkamifrazeologicznymi.
Charakterystykakryzysówwrozwojudziecka
wśrednimipóźnymdzieciństwie
Wrozwojudzieckawśrednimipóźnymdzieciństwieokresystabilnościire-
gularnychzmiansąprzetykanegwałtownymi,skumulowanymizmianamiosobo-
wości,którenastępująwciąguzaledwiekilkumiesięcy.Zmianyteprzypadają
32J.Glover,R.Ronning,R.Bruning,CognitivePsychologyforteachers,NewYork1990.
33G.Krasowicz-Kupis,Rozwójświadomościjęzykowejdziecka.Teoriaipraktyka,Lublin2004.
34L.Kaczmarek,dz.cyt.
35J.A.Schickedanz,K.Hansen,P.D.Forsyth,Understandingchildren.MountainView,Ca-
lifornia1990.
