Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie:Nailemożemypojąćwschodniekoncepcjepodmiotu?
25
Akwestiapodmiotu,oileniejestczystolingwistycznymproblemem
filozofiianalitycznej,dotykaczłowiekanajmocniej.
Próbujączrozumiećorientalnekoncepcjepodmiotu,tworzymypo-
mostypomiędzytrzemacywilizacjamifilozofującymi-indyjską(lub
indyjsko-buddyjską),chińską(lubdalekowschodnią)ieuropejską(lub
śródziemnomorską,zachodnią)9.NaszerokopojętymWschodzieznaj-
dujemytakiepodejściairozwiązania,jakienigdyniepojawiłysięna
Zachodzie.Gdynaszumysłzatrzymujesięnaróżnicach,czasamimoże
pojawićsięrefleksja-ntojesttakinne,żenaszumysłniejestwstanie
tegopojąć”.Pomostyjednakznajdujesiępoprzezwskazaniepunktów
wspólnych-bobeznichniemożliwejestrozumienieróżnic.Ukazywanie
egzotyki(czyliodmienności)ujęćorientalnych,aprzeztowskazywanie,
jakiebogactwomożliwychpodejśćdoanalizyrzeczywistościkryje
wsobieumysłludzki,napoczątkuwydajesiębardzopociągające.
Różnicesąciekawe(możenawetczasemciekawszeodpodobieństw),
aleodkrywanekolejnyrazwkolejnymkontekściepodobieństwo(ukryte
podpowłoczkąodmiennegoujęciakulturowego)takżezachwyca,fa-
scynuje,inspiruje.Zanajciekawszeuważamyśledzenierzeczywistych
pokrewieństw-odkrywanie,gdziepodanalogiamikryjesięgłęboka,
istotowajednośćdoświadczeniaipierwotnejintuicjifilozoficznej.
Poznawanieczegokolwiekjedyniepoprzezróżniceniejestmożliwe.
Wzasadzienawetsamopoznanieróżnicyniejestmożliwe,oileniejest
onazakotwiczonawpewnejliczbiepodobieństw.Podobnieniejestmożli-
wepoznawanieprzezsamepodobieństwa.Dopierogdyjednepołączymy
zdrugimi,mamypłaszczyznędorzeczywistego,głębszegoporównywania
-innepodejścieoznaczaporównaniapowierzchowne,pozorne.Najefek-
tywniejszejestśledzeniedialektykipodobieństw-pomimo-różnicoraz
9
Takiprocesścieraniasięmyśliilustrujezamieszczonanaokładcetradycyjna
ilustracjachińskapt.Trzechsmakującychocet(三翁嘗醋圖,Sānwćngcháng
cùtú).MądrzyStarcy(odlewej:Konfucjusz,BuddaiLaozi)pochylająsię
nadczarązawierającątajemnicząesencjębytu.Posmakowawszyjej,każdy
mainnywyraztwarzy-kwaśny,zgorzkniałylubsłodki.Anonimowymalarz
w1880r.uzupełniłklasycznyobraztrzechpostacioznakipismachińskiego
zlewejstrony,zprawej-onapisytybetańskieimandżurskie,anatwarzach
postaci-otekstywjęzykuangielskim.Poszerzyłwtensposóbalegorięjedno-
ścitrzechsystemów(三教一,sānjiàoyī)myślidalekowschodniejiindyjskiej
omyślświatazachodniego,którawłaśniewtedywkraczałaszybkimkrokiem
doAzjiWschodniej(por.Ciepłucha,2005).
