Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
tycznaczyraczejantypolitycznaprzemoc,atakżepolitycznapodejrzliwość,
strachipogarda,majązostaćzastąpioneprzezKantowskąpostpolitykęwzajem-
negorespektuiposzanowania;miałabyonapolegaćnadążeniudounikania
zadawaniacierpieniainnymzapomocąnietylkomieczy,aleisłów.
Jestrzecząpowszechniewiadomą,żezracjiekskluzywistycznejnatury
człowiekałatwiejjestzjednoczyćludziprzeciwkowspólnemuwrogowilub
przeciwkowspólnemuzagrożeniuniżwokółwspólnejsprawy.Znajdujetopo-
twierdzeniewnaszychdoświadczeniachpolitycznych,którewznaczniewięk-
szymstopniuprzypominająantypolitycznyHobbesowskistanwojnyaniżeli
Kantowskipostpolitycznywiecznypokójspołeczny.
Skłaniatodotezyonieusuwalnościtejcechynaturyludzkiej,którajestzna-
napodnazwąekskluzywizmu.MarthaNussbaumwnastępującysposóbujęłato
zjawisko:
ludzie[...]zazwyczajpotrzebująpewnejgrupyinnychistotludzkich,przeciwkoktórym
mogąsięjednoczyć;kogoś,ktosymbolizowałbyto,cowstrętneiktowskutektegojesz-
czedoskonalejizolowałbywspólnotęodjejwłasnejzwierzęcości.Azatemkażdespołe-
czeństwoprzypisujewstrętnewłasności–brzydkizapach,oślizłość,przylepność,zepsu-
cie,rozkład–pewnejgrupieosób,któreztegopowodusąuznawanezaobrzydliweiod
którychsięstroniiktóredziękitemuoddzielajądominującągrupęodtego,czegoboisię
onawsobiesamej.WwieluspołeczeństwacheuropejskichrolętęodgrywaliŻydzi.
Uznawanoichzawstrętnychpodwzględemfizycznym,symboliczniezaśuznawanoich
zarobactwo,którematesamecechy.Wtradycyjnejhinduskiejhierarchiikastowej,dalici,
niegdyśnazywani„niedotykalnymi”,odgrywalirolępokrewną:wskutekichkontaktu
zodpadkamiichsamychuznawanozazanieczyszczonychidlategoniewolnoichbyło
dotykaćosobieczystej:samoichistnieniewewspólnociechroniłoczystychodrozpadu
ismroduichwłasnejzwierzęcości
4.
Nieusuwalnośćekskluzywizmuludzkiejnaturynieoznaczajednak,żeludz-
kawspólnotajestniemożliwa.Możnabowiempowiedzieć,żewszystkieznane
formyspołecznegożycialudzisąróżnymimetodamiujmowaniawkarbyludz-
kiegoindywidualnegoekskluzywizmuwceluichpowiązaniawspójnecałości.
Tym,copozwalaujmowaćwryzyekskluzywistycznądążnośćczłowiekado
swobody,wolnościiwyróżnianiasię,któratodążnośćjestodpowiedzialnaza
aspołecznetendencjeatomistyczneiktórajestnapędzanapragnieniemzdobycia
indywidualnegouznania,ambicją(thymos),jestpragnieniebezpieczeństwa,
jakiedajesolidarneżyciewewspólnocie,wjednościzinnymi.Każdaforma
ludzkiejwspólnotowościjestwięcnieustannymdążeniemdozachowaniarów-
nowagimiędzyodśrodkowymitendencjamidouwalnianiasięodzobowiązań
wobecinnych,atendencjamispajającymijąwskutekpowszechnejpotrzeby
bezpieczeństwa,którezagwarantowaćnammogątylkoinniludzie.
Wszelakotenspołeczny,wspólnotowycharakterjednostkiludzkiejprzeja-
wiasięrówniemocnowjejpragnieniubezpieczeństwa,jakwjejpragnieniu
4M.C.Nussbaum,BodyofNation:WhyWomenWereMutilatedinGujarat,„BostonReview”,
September2004.
