Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Dwiekoncepcjejedności
Jednośćjakoproblemfilozofiipolitycznejjesttakstaryjakzagadnieniewolno-
ści;sąonezwiązanenaturalnąwięziądialektyczną.Problemtennależynietyle
dozapomnianych,ilerepresjonowanych:nienależydokanonówpoprawności
filozoficznejmówićojednościpolitycznejwpluralistycznejkulturze,podkre-
ślającejrozmaitość,wielośćiróżnorodność.Dążeniedojednościpolitycznejjest
postrzeganejakozagrożeniedlawolności,wolnośćjestzaśdefiniowanaprzez
opozycjędodążeńunifikacyjnych,uniformizacyjnychiegalitarnych.Troska
ojednośćspołeczeństwabyłamotywemprawodawczejdziałalnościSolona,
któryzapomocąsystemuprawusiłowałzapanowaćnadnieograniczonąwolno-
ściąnajsilniejszych,realizującychsweegoistycznepragnieniakosztemsłabych
6.
ByłaonawiodącymtematemrefleksjiPlatona,którywimięjednościizwartości
społeczeństwachciałpoświęcićjegoróżnorodność:„Przewrótkażdegoustroju
państwowegowychodziodtegoczynnika[...]kiedysięwnimzacznąrozterki
wewnętrzne.Ajakdługopanujewnimjednamyśl,to[...]nicgoniepotrafi
ruszyć”
7.Arystoteles,choćniejesttowątekdominującywjegorefleksji,doce-
niawagęjednościpolitycznej,jednakże,takjakbyt,rozumieją„nawielespo-
sobów”(„JednośćmabowiemtylesamoznaczeńcoByt”
8)iwskazuje,podob-
niejakPlaton,nabrakjednościjakopowódupadkuróżnychustrojów.Arysto-
telesstwierdzabowiem,żeporóżnieniesięczłonkówdomukrólewskiegojest
przyczynąupadkutegoustroju.Arystotelesowskatroskaowłaściwąliczebność
obywatelidobregopaństwarównieżwynikaztroskiozachowaniejegojedno-
ści,którajednak,cowynikazuznaniaprzezeńrozmaitościdóbr,opierasięna
umiejętnymzarządzaniuróżnorodnością,niezaś,jakuPlatona,najejelimina-
cji
9.
PrzezanalogiędowprowadzonejprzezIsaiahaBerlinaróżnicymiędzy
dwomapojęciamiwolności,mającteżświadomośćdialektykijednościiwolno-
ści,chciałbymzaproponowaćrozróżnienienadwapojęciajedności.Sądzębo-
wiem,żedążeniedorozumianejwnegatywnysposóbindywidualnejwolności
przezcorazwiększemasycorazbardziejupodmiotowionychludzidoprowadziło
dosytuacji,gdyjużnietylkowolnośćinawetniejedność,leczsamoprzetrwa-
nieludzkościzostałozagrożone.Koniecznośćfilozoficznejrefleksjinadpoję-
ciemjednościpolitycznejwydajesięrównieżoczywistawobliczuglobalnej
ekspansjijednego,zachodniegosposobuorganizacjiżyciaspołecznegonainne
6NatematprawodawczejdziałalnościSolonapor.np.Plutarch,Żywotysławnychmężów,przeł.
M.Brożek,Wrocław1997,s.6.
7Platon,Państwo,przeł.W.Witwicki,Warszawa1958,545d;465b,por.takżePlaton,Prawa,
przeł.M.Maykowska,Warszawa1960,683e.
8Arystoteles,Metafizyka,przeł.K.Leśniak,Warszawa1983,1004a;1053b.
9Por.np.Arystoteles,Polityka1312b–11313a,1325b-1326b;tenże,Etykanikomachejska,
przeł.D.Gromska,Warszawa1996,1096a.
