Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
Potencjałeksplanacyjnypojęciainterpasywnościmożnazilustrowaćzapo-
mocąanalizywspółczesnychzjawiskpolitycznychwustrojachliberalno-
-demokratycznych,zwłaszczawkontekściefunkcjonowanianowoczesnych
mediów,lubteż,ogólniej,zapomocąanalizyzjawiskzachodzącychwprze-
strzenipublicznej–odpowiednikuantycznejagory–funkcjonującejwtych
ustrojach.
Dziękiswejotwartościprzestrzeńpublicznajest,zjednejstrony,miejscem,
wktórymczłowiekmożedoświadczaćswojejautonomii,podmiotowejspraw-
czościiodpowiedzialności,atakżekształtowaćjewkonfrontacjizinnymi,
którzywkraczajądotejsamejprzestrzeni.Zarazemjednak,zdrugiejstrony,
dokładnieztychsamychpowodów,tj.wskutekswejotwartości,atakżewskutek
jejrozmiarówwewspółczesnychspołeczeństwach,znacznieposzerzonych
dziękinowoczesnymśrodkomtransportuiłączności,przestrzeńtabudziopór
ilęk,któryjestzasadniczolękiemprzedkonfrontacjązinnym.Jakkolwiekist-
nienieotwartejprzestrzenipublicznejjestobszarempotencjalnegoifaktycznego
doświadczaniaindywidualnejwolnościoraznegocjowaniawspólnotowejjedno-
ści,torodzizarazemzjawisko,któremożnaokreślićmianempublicznejagora-
fobii,prowadzącejdodobrowolnej,samorzutnejbezwolności,podmiotowej
biernościiunikaniaodpowiedzialności.
Interpasywnośćjestwistocienazwądlazjawiskaobejmującegotędrugą
stronęefektuotwartościprzestrzenipublicznej.Mówiącogólnie,interpasyw-
nośćjestdobrowolnąrezygnacjązwkraczaniadoprzestrzenipublicznej,która
zostałaotwartadziękirealizacjipolitycznegoitechnologicznegopotencjału
nowoczesnychspołeczeństwokulturzeliberalno-demokratycznej.Głównym
powodempojawieniasięinterpasywnościjestsamozaistnienieotwartejprze-
strzenipublicznej,zamierzonejjakoprzestrzeńinteraktywności,którajednak,
wzgodziezzasadamiliberalizmu,pozostawiadoindywidualnegowyboruto,
czyktośzechcedoniejwkroczyć.Interpasywność–rezygnacjazmożliwości
byciainteraktywnym–stałasięwięcmożliwadziękizaistnieniuprzestrzeni
mającejdawaćwolnośćbyciainteraktywnym.Bezniejniebyłabymożliwa,nie
zaistniałaby,iniezostałabyzauważona.Psychologicznymechanizminterpa-
sywnościrodzisięwięcwsytuacji,gdykulturaliberalno-demokratyczna,której
celembyłoipozostajenadawanie,przywracanieiwzmacnianiepodmiotowości
jednostekludzkich,wiedziedoodwrotnegorezultatu:jednostkowapodmioto-
wośćulegaatrofiiiosłabieniuwskuteksamejwolnościwyboru,jakąludzie
uzyskaliwotwartychliberalnychspołeczeństwachiojakąkiedyśwalczyli.Jest
tokolejnyparadoksstanowiącyistotnezagrożeniedlakulturyliberalno-
demokra-tycznej:interpasywnośćbowiem,powstaładziękiosiągnięciomsoju-
szuliberalizmuidemokracjijakojejproduktuboczny,pożeraobecniekulturę,
któraumożliwiłajejzaistnienie.Jednymznajpilniejszychpytańwspółczesnej
filozofiiipsychologiipolitycznejjestpytanieoźródłaimechanizmyinterpa-
sywności.
