Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
społeczeństwaskupionegowpaństwiewprzeciwieństwiedoepokiprzedindustrialnej
(agrarnej),którazwiązanabyłazponadwspólnotowymKościołem15.WedługGellne-
ra,„zewnętrznymsymptomemtejgatunkowejprzemianykulturwyższychjestnastanie
nacjonalizmu”16.Nacjonalizmwięcto„dążeniedokongruencjipaństwaikultury,do
tegobykażdakulturamiałaswójwłasny,politycznydachnadgłową(itoniewięcej
niżjeden)”17.Gdyniejestprzestrzeganazasadatejjedności,powstająkonflikty,naj-
ostrzejsząreakcjęsprzeciwuwywołujesytuacja,gdygruparządzonajestodmienna
etnicznieodrządzącej18.
ZkoncepcjąGellnerapolemizujeBenedictAnderson,dlaktórego„wszystkie
wspólnotywiększeodpierwotnejwioski(amożeinawette)sąwspólnotamiwyobra-
żonymi”19,aniepowoływanymi,czywynajdowanymiprzezjakiekolwiekideologie,
wszczególnościpolityczne.WedługAndersonanacjonalizmy,którepojawiłysiępod
koniecXVIIIwiekumiałykorzeniekulturowe.Nacjonalizmwyjaśniaćtrzeba„nie
przezzestawieniezuświadamianymiideologiamipolitycznymi,leczzszerszymisys-
temamikulturowymi,któregopoprzedzały,zktórychaczasemprzeciwkoktórym
zrodziłsię20.Dwanajważniejszesystemykulturoweto,wedługAndersona,wspólnota
religijnaimonarchiadynastyczna.Wkonsekwencjiichrozpadupojawiłysię:języki
miejscowe/rodzimeprzejmującerolędominującego,wprzypadkuchrześcijaństwa
łacinyorazzróżnicowanezbiorowościpowiązanecorazmocniejszymiwięzamilo-
kalnymi/poziomymi.Zkoleirozwójkapitalistycznychformprodukcji,wszczególności
stosowanietechnologii„masowegodruku”sprawiło,żecorazszerszekręgiludzimo-
głyrównocześniekorzystaćwiedzyiaktualnychinformacji.Tetrzyelementystanowią
kluczdopowstanianowejformywspólnotywyobrażonejnarodu21.Andersonuważa,
żenacjonalizmjestściślepowiązanyzpowstaniemnowoczesnegonarodu,którydefi-
niujejako:„wyobrażonąwspólnotępolityczną,wyobrażonąjakonieuchronneograni-
czonąisuwerenną22.
Quebeckinacjonalizmnazywanyjestspokojnymtoideologiagrupy,którabardzo
długonieaspirowaładogellnerowskiegowłasnegodachunadgłową,choćwwielu
wymiarachkoncepcjaGellnerajestmubliska.Quebeckinacjonalizmprzezłtora
wiekuniebył„szczekającymnacjonalizmem”23,dopierowpołowieXXwiekustałsię
głośny.Przez150latideologie,któretowarzyszyływspólnociequebeckiej,podkreślały
przedewszystkimjejodrębnośćkulturowąietniczną.Dominacjawymiarukulturowo-
identyfikacyjnegoszłaprzeztendługiokreswparzezbrakiempoważnychdążeńpań-
stwotwórczych.Możnawięcpowiedzieć,żeażdoSpokojnejRewolucjiquebeckie
ideologienacjonalistycznebyływswymsedniebliskietemu,coFlorianZnaniecki
uznawałzaideologiebudującewspólnotęnarodową.Znanieckipodkreślałniezależ-
nośćistnieniawspólnotynarodowejodpaństwa24.Cowięcej,uznawał,żewięzibudo-
wanenawspólnociekulturynarodowejsątrwalszeiskuteczniejszeniżte,opartena
wspólnociepolitycznej,czylipaństwie25.ZkoleiEdwardShilsmówi,żenacjonalizm
jestzjawiskiembardziejuchwytnymniżnaródczynarodowość.Przybieraon„postać
ruchówipartii,zrealnymiprzywódcami,członkamiizwolennikami,[...],maprogra-
myiplatformy”26.
LouisBalthazar,piszącoquebeckimnacjonalizmie27formułujewłasnądefinicjęte-
gozjawiska,to„ruch,któryponadwszystkouznajeprymatprzynależnościnarodowej
iwalczyojaknajlepszeuznaniedlanarodu,doktóregonależy”28.