Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
23
międzyzbiorowościamidwóchkulturowozróżnicowanychregionów,wewnątrzregio-
nuperyferyjnegoorazwramachregionucentralnego.Wkonsekwencjiuważa,żeuży-
wającteoriiHechteradoanalizyproblematykiquebeckiej,należyuczynićwyraźne
rozróżnieniemiędzykoncepcjąwewnętrznegokolonializmuatowarzyszącąjejkon-
cepcjąkulturowegopodziałupracy.Wrzeczywistościkulturowypodziałpracymoże
przybraćzarównomiędzyregionalne,jakiwewnątrzregionalneformy84.
Sumującmożnapowiedzieć,żewodniesieniudosytuacjiwQuebecukoncepcje
SteinaRokkanaiMichaelaHechterapodwielomawzględamiwzajemniesięuzupełniają.
JeszczebliższaQuebekowijestkoncepcjaRaymondaBretona,wyrosłanagruncie
studiówautoranadkanadyjskimiprocesamiintegracyjnymi85.Bretonuważa,że„For-
mowaniesiępoczucianarodowegojestczęściąskładowąprocesu,poprzezktórytwo-
rzysięiprzeobrażaspecyficznyrodzajrzeczywistościspołeczno-politycznej”86.Proces
tenobejmujedwa,powiązanezsobą,wymiary:instrumentalnyczylidążeniedo
kontroliterytoriumiznajdującychsięnajegoobszarzebogactwtuuwzględnianesą
główniepotrzebyekonomiczneipolityczne,orazkulturowo-symboliczny,wyrażający
sięwbudowaniupoczuciazbiorowejtożsamościdotyczysystemuwartości,zwy-
czajów,tradycji.Zgodnieztąkoncepcją,poczucienarodowetoideologia,któraokre-
ślagłównykierunekprocesubudowywspólnotyisankcjonujejegorezultat,akażdy
systemideologicznyskładasięzczterechpodstawowychelementów.Sąnimi:zasady
przynależności,czyliregułyprzyjmowaniaiwykluczaniazewspólnoty;pojęciaintere-
sunarodowego,czylizdefiniowaniatego,coistotnedlawspólnoty;grupyodniesienia,
zktórymiporównujesięzbiorowość,tuwchodziwgrętakżerelacjamyoni;opisy
zbioruzachowańinnych,któremogąsprzyjaćlubzagrażaćinteresomgrupy.
WteoriiBretonaważnajesttezamówiącaotym,żepowstająceprocesyintegracyj-
ne,wtymtakżenarodotwórcze,sąściślezwiązanezprzemianamiwsferzeideologii.
Bretonwyróżniadwatypyidealneideologiinarodowych,któreplasująsięnaprze-
ciwległychkońcachcontinuum.Pierwszyideologieetniczne,wktórychdominuje
zasadaprzynależnościkulturowej,dlagrupyważnajestspójnośćjęzykowo-kulturowa,
takżeprzyodniesieniachdoinnychgrupkryteriumsąwartościkulturowe,awcentrum
zainteresowaniaznajdujesiękulturaijejochrona.Drugityptoideologieobywatelskie,
zwaneczasempolitycznymi,wnichprzynależnośćjestokreślanaprzezkryteriaipro-
ceduryprawne,interesnarodowywyważasięwpomnażaniumajątkuikontroliteryto-
rium,aprzyporównaniuzinnymigrupamibranyjestpoduwagędochódnarodowy
istandardżycia,społecznezachowaniaopierająsięnatomiastwznacznymstopniuna
interesie,anietożsamości,isąracjonalno-legalistyczne.ZdaniemBretona,przemiany
zbiorowościmogąprzebiegaćwobydwiestrony,czylizarównoodideologiietnicznej
wkierunkuobywatelskiej,jakinaodwrót.
WodniesieniudoQuebecukoncepcjaBretonajestpomocnanietylkowwyjaśnia-
niuprzemianquebeckiejideologii,lecztakżewinterpretacjiwzajemnychrelacjimię-
dzyprocesaminastępującymiwewnątrzgrupyarolą,jakąwobecnichpełniąze-
wnętrznestrukturypolityczno-państwowe.
Ogromnadynamikaprzemian,jakichodSpokojnejRewolucjidoświadczaspołe-
czeństwoQuebecu,nasuwatakżepytanieocharakterruchówinspirowanychwspółcze-
snymiquebeckimiideologiami.PiotrSztompka,przedstawiająctypologięruchów
społecznych,zajednozkryteriówprzyjąłprzedmiotzamierzonejzmiany,jakajest