Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
napodstawiepewnegosłownika,generujązdaniadanegojęzykaoraz
przyporządkowująkażdemuznichanalizęstrukturalną.Takpojęta
gramatykageneratywna,czyliwkategoriachczystolingwistycznych,
niebędzieprzedmiotemnaszychzainteresowań.Wartojednakżewtym
miejscudokonaćpobieżnejrekonstrukcjiswegorodzajuprzedsięwzię-
ciageneratywnego,rozumianegojakozespółprzekonańfilozoficznych
prowadzącychdopewnejkoncepcjigramatykiuniwersalnej,która
okażesięwielceprzydatnaprzybudowaniuteoriikomunikacji,rezy-
gnującejzaparatupojęciowegobehawiorystycznejteoriiuczeniasię
języka.Chomskypozostajetutajkonsekwentnymantybehawiorystą,
wielokrotniepodkreślając,żejednymznajbardziejzdumiewających
faktów,jakiewiążąsięzjęzykiem,jestjegotwórczyaspekt.Pozwalaon
naprzykładwytłumaczyć,dlaczegodzieckowbardzoszybkimczasie,
przyswajającsobiestrukturyojczystegojęzyka,stajesięzdolne
wytwarzaćirozumiećnieskończeniewielewypowiedzi,zktórymi
nigdywcześniejsięniezetknęło.Behawiorystycznymodelpojęciowy
odwołującysiędosiecinawykówiskojarzeńpozostajecałkowicie
bezużytecznyprzywyjaśnianiutwórczegoaspektujęzyka.Gramatykę
generatywnąmożemypowiązaćzjednejstronyztwórczymaspektem
ludzkiegojęzykaiwówczasbędzieonazespołemreguł,rzutujących
każdydanyzbiórzdańnawiększy,potencjalnienieskończonyzbiór
zdańskładającychsięnaopisywanyjęzyk,orazzdrugiejstronyująćją
jakozbiórściśleustalonychiokreślonychregułgramatycznychwraz
zwarunkamiichstosowalności.Gramatykigeneratywnejnienależy
pojmowaćjakomodeluprodukowaniairozumieniawypowiedzi
jakiegośjęzykaprzezużytkownikategojęzyka,alejakowyidealizo-
wanyopiskompetencjigramatycznejrodzimegoużytkownikajęzyka.
StanowiskoChomsky’egomożnawkategoriachfilozoficznychokreślić
jakoracjonalistyczneorazuniwersalistyczne.Jegozainteresowania
skupiająsięnabudowiededukcyjnejteoriistrukturyjęzykaludzkiego
natyleogólnej,bymogłastosowaćsiędowszystkichjęzykówludzkich
itymsamymustalaćuniwersalneikonstytutywnewłasnościjęzyka
jakotakiego.Chomskywierzywmożliwościujawnieniaistnienia
pewnychuniwersalnychsyntaktycznych,semantycznychorazfonolo-
gicznychjednostek,którenazywauniwersaliamiformalnymiiktóre
określająformęisposóbstosowaniaregułwgramatykachposzczegól-
