Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16Rozdział1.Demokracjaakoncepcjademokratyzacjiszkoły
uczestniczą.Wdemokracjiograniczonejzkoleiuczestnicząpolitycznietylkogrupy
zwyższychprzedziałówsystemustratyfikacjispołecznej.Pseudodemokracjawresz-
cietosystem,wktórymodbywająsięwprawdziewybory,aleniewystępująwnim
–wznaczącymzakresie–cechydemokracjiskonsolidowanej.
1.2.Normatywneiempirycznedefiniowaniedemokracji
Próbapodaniauniwersalnejdefinicjidemokracjiskazanajestnaniepowodzenie.
Pozadosłownymtłumaczeniemdwóchgreckichskładnikówtegoterminu,demos
ikratos(„władzaludu"),każdeopisoweczyteżnormatywnewyjaśnieniezjawiskade-
mokracjijest„wysocekontrowersyjne".Zjednejbowiemstrony„obiegowycharakter
odpowiadającegomuhasłasprawia,żepowstajezłudzeniejegopowszechnejznajo-
mości",azdrugiejstrony„ogólnośćkategoriiutrudniapróbęzwięzłegoiprecyzyjnego
określeniajejtreści"16.
Demokracjabyładoniedawnapojęciem„silnienasyconymwartościowaniem"17.
Obecnietakwielesystemówpolitycznychiideologiiokreślasięmianemdemokra-
tycznych,żetermintenutraciłswojeznaczenie(wartościujące)isłużydolegitymizo-
waniaprawiekażdegorodzajuwładzypolitycznej18.Niemniejteoretycydemokracji
zwracająuwagęnazawartewnimdwawymiary:opisowyiwartościujący19.
Formalne(współczesne)rozumieniedemokracjizapoczątkowałJ.A.Schumpe-
ter,któryzdefiniowałdemokracjęjakoprocedurę.WujęciuSchumpeterademokracja
byłapoprostuuzależnieniemwładzywykonawczejodwynikówkonkurencyjnych
wyborów20.Toproceduralne,azarazemminimalistycznerozumieniedemokracjizo-
stałonastępnierozszerzoneprzezR.Dahlaowarunkiinstytucjonalne.
Substancjalneteoriedemokracjinatomiastsąkontynuacjąklasycznegomyślenia
odemokracji,wktórympojęcietołączyłosięzurzeczywistnianiempewnychstandar-
dówmoralnychiwartości,określanychjakodobrowspólne21,częstotrudnedojedno-
znacznegozdefiniowania(naprzykładsprawiedliwość,uczciwośćczyrówność).
Wróżnychokresachhistorycznychiwróżnychkrajachdemokracjaprzyjmowała
odmienneformy,wzależnościodtego,jakbyłainterpretowana.Równieżobecnie
wniektórychkrajach„oficjalnieprzyjęteformydemokratyczneograniczająsiędo
16Encyklopediasocjologii.Tom1.OficynaNaukowa,1998,s.119.
17J.Reykowski:Subiektywneznaczeniapojęcia„demokracja”aujmowanierzeczywistościpolitycz-
nej[w:]J.Reykowski(red.):Potocznewyobrażeniaodemokracji.Psychologiczneuwarunkowa-
niaikonsekwencje.Wyd.InstytutuPsychologiiPAN,Warszawa1995,s.19.
18G.Marshall(red.):Słowniksocjologiiinaukspołecznych.Red.nauk.pol.wyd.M.Tabin.
Wyd.NaukowePWN,Warszawa2005,s.49.
19M.Grabowska,T.Szawiel:Demokracja[w:]idem:Budowaniedemokracji.Podziałyspołecz-
ne,partiepolityczneispołeczeństwoobywatelskiewpostkomunistycznejPolsce.Wyd.Naukowe
PWN,Warszawa2003,s.72.
20Ibidem,s.73.
21Ibidem,s.75.
