Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normatywneiempirycznedefiniowaniedemokracji17
sferypolitycznej",podczasgdywinnychkrajachdotyczą„szerszychobszarówżycia
społecznego"22.ZdaniemA.Giddensa,
Formademokracji,jakąprzyjmujedanespołeczeństwo,zależywdużejmierzeodtego,jak
rozumieonookreślonewartościijakiewyznaczasobiecele.Zregułydemokracjajestuwa-
żanazasystempolitycznyzapewniającynajwiększąrównośćpolityczną,ochronęwolności
iswobódobywatelskich,troskęodobrowspólne,dbałośćopotrzebyobywateli,warunki
dlaichmoralnegosamorozwojuipodejmowaniaskutecznychdecyzjiuwzględniających
interesywszystkich[…].Odwagiiznaczenia,jakieprzypisujesięposzczególnymcelom,
zależy,czydemokracjajesttamprzedewszystkimformąpowszechnegosprawowaniawła-
dzy(samorządnośćiwłasneprawodawstwo),czyteżstrukturąuprawomocniającąwładzę
określonejgrupy(jakwybranareprezentacjanarodu)23.
Zbadań,którezostałyprzeprowadzonewPolscewlatachdziewięćdziesiątych,
wynika,że
[…]wmyśleniupotocznymdemokracjautożsamianajestnajczęściejzwolnymiwyborami
irównościąprawawyborczegoorazzrealizacjąwolnościiswobódobywatelskich,aletakże
zaktywnąpolitykąsocjalną,nastawionąnapodniesieniepoziomudobrobytu24.
Wnauceistniejewielekryteriów,którebierzesiępoduwagęprzywyznaczaniu
zakresuznaczeniowegopojęciademokracji.A.Antoszewskizwracauwagęnadwa
sposobydefiniowaniategoterminu25.Pierwszysposób,właściwyteoriomnorma-
tywnym,wskazujenietylenacechy,któresystempolitycznypowinienmieć,ileprze-
dewszystkimnaefektyspołeczne,którepowinienprzynieść.Tensposóbrozumienia
demokracjima„silnezabarwienieidealizacyjne".Podstawowymelementemdefinicji
sąwnimbowiemoczekiwania(najczęściejsubiektywneizróżnicowane),jakiewiążą
sięzfunkcjonowaniemsystemuuznanegozademokratyczny.„Komponentydemo-
kracji",czyliideeiwartości,togłównie:wolność,równośćipluralizm26.
Wramachnormatywnychteoriidemokracjiwystępujepodziałnademokracjębez-
pośrednią,zwanąteżpartycypacyjną,ipośrednią,czyliprzedstawicielską.Podstawo-
wymkryteriumrozróżnieniamiędzytymidwomamodelamidemokracjijestto,komu
(iwramachjakichprocedur)przysługujeprawopodejmowaniadecyzji27.Możnapo-
równaćpodtymwzględemmiędzyinnymi:koncepcjęproceduralnąJ.A.Schumpete-
ra,modelpoliarchiiR.A.Dahla,koncepcjęP.C.SchmitteraiT.L.Karl.
Ideałdemokracjibezpośredniej(partycypacyjnej)masweźródławdemokracji
ateńskiej,aideałdemokracjiprzedstawicielskiejwywodzisięgłówniezmyślioświece-
22A.Giddens:Socjologia.Przekł.A.Szulżycka,Wyd.NaukowePWN,Warszawa2004,
s.445.
23Ibidem,s.445–446.
24A.Antoszewski:Współczesneteoriedemokracji[w:]A.W.Jabłoński,L.Sobkowiak(red.):
Studiazteoriipolityki.Tom2.Wyd.UniwersytetuWrocławskiego,Wrocław1997,s.9.
25Ibidem,s.9–12.
26J.Kuciński:Podstawywiedzyopaństwie.C.H.Beck,Warszawa2003,s.156.
27A.Antoszewski:Współczesneteoriedemokracji,op.cit.,s.24.
