Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22Rozdział1.Demokracjaakoncepcjademokratyzacjiszkoły
1.4.Demokratyzacjaszkoły–uwarunkowaniahistoryczneiprawne51
Jużw1981rokuNSZZ„Solidarność"tworzyłzespołyprogramowo-przedmioto-
we,któreprzygotowywałypropozycjerozwiązańprawno-pedagogicznych(dotyczą-
cychtreścikształcenia,rozdziałuśrodkówfinansowych)douspołecznieniaszkół52.
ŻądanotakżepowołaniaSpołecznejRadyEdukacjiNarodowej,abyuwolnićoświatę
„spodcentralistycznegozarządzaniapaństwowegoizapewnićspołeczeństwurealny
wpływnakoncepcjewychowaniainauczania".Niestety,ówczesneMinisterstwo
OświatyiWychowaniazgodziłosięjedynienapowołanieSpołecznejRadyOświaty
iWychowania,któramiałaprawodoprzedstawianiawładzycentralnejwłasnychini-
cjatyworazopiniowaniaiproponowaniarozwiązań,pozorującwtensposóbwpływ
na„centrum"icałysystemoświatowy.Zajedenznajważniejszychcelówuspołecz-
nieniaoświatyuważanowówczasujawnieniespołeczeństwuniedostępnychpraw
iprzepisów,którewistotnysposóbwarunkowały„politykęedukacyjnąpaństwato-
talitarnego".
ProblememdemokratyzacjioświatyzająłsiętakżeIwalnyzjazdNSZZ„Solidar-
ność"(wrzesień1981).Postulowanowtedy„likwidacjęhierarchizacjidecyzjiiprzed-
sięwzięćoświatowychnarzeczupodmiotowienianauczycieli,uczniówiichrodziców
przezumożliwienieimrealnego,symetrycznegowpływunawspółzarządzanieszko-
łamioraznawspółkreowanieprocesówkształceniainauczania".
Wczasieobrad„okrągłegostołu"przyjętomiędzyinnymi,żeprocesuspołecz-
nieniaszkoły–rozumianyjakosamorządnośćnauczycieli,uczniówiichrodziców
–powinienbyćrozwijanywewszystkichtypachszkół,zarównowszkołachpaństwo-
wych,jakiniepaństwowych.Dokampaniinatematuspołecznieniaszkoływłączylisię
równieżnaukowcy,atakżemedia.
Jużw1989rokuzauważono,żepoddanieszkółspołecznemunadzorowibędzie
wywoływaćnajwiększyopórwłaśniewewnątrzsamegosystemu,zarównozestrony
nadzoruoświatowego,jakisamychnauczycieli,którzy„nieprzywyklidodzielenia
sięuprawnieniamiwładczymizrodzicami,acodopierozuczniami".Ustawaosy-
stemieoświatyzdnia7września1991rokumiaławięczapobiecsamowoliczyteż
skłonnościomdyktatorskimdyrektorówszkół,kuratorów,anawetministraeduka-
cji.Miałazakończyćtakżeautorytarny,administracyjnysposóbzarządzaniaoświatą
dziękimożliwościpowoływaniaspołecznychorganów–radszkół,wojewódzkichrad
oświatowychikrajowejradyoświatowej.Powstawanieradszkółmiałobyćprocesem
oddolnym,ewolucyjnymirzeczywiściewpierwszychlatachpoukazaniusięustawy
51Uwarunkowaniahistoryczneiprawnedemokratyzacji(uspołecznienia)polskiejszkoły
przedstawiamgłównienapodstawietekstuB.Śliwerskiego:Podmiotowośćuczniawszkole
jakopedagogicznechciejstwo.„RocznikPedagogiczny"2005,nr28.
52Pojęcia„demokratyzacja"i„uspołecznienie"szkołyużywanesąwliteraturzeprzedmiotu
najczęściejzamiennie.Dlategoteżpiszącouwarunkowaniachhistorycznychiprawnychde-
mokratyzacjipolskiejszkoły,będęużywałzarównookreślenia„demokratyzacja",jaki„uspo-
łecznienie".
