Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Częśćpierwsza.
WYBRANEASPEKTYPRAWAZMIANKLIMATYCZNYCH
innegosąsiedniegopola,którynieponiósłszkody.Zkoleigdywskuteknie-
ostrożnegodziałaniagospodarzadoszłodospłukaniazasiewu,wysokośćod-
szkodowaniabyłaustalanapoprzezokreślonąilośćzbożazakażdąjednostkę
powierzchniobsianegopola61.
Wpływświataprzyrodynażycieczłowiekaijegojakośćdostrzegaliiopisy-
walirównieżstarożytniGrecy62.Tukidydes(ur.ok.460p.n.e.,zm.po404p.n.e.)
wswojej„Wojniepeloponeskiej”opisywałstylijakośćżyciagreckichplemion
uwzględniającwarunkiśrodowiskowetakiejakurodzajnośćgleby,czyposiada-
niedostępudomorza.Największyhistorykświataantycznegodostrzegał,że
wzrostzamożnościjemuwspółczesnychnastępowałwosadachpołożonych
wotoczeniużyznychziem,jakrównieżwmiastachbudowanychnawybrzeżu63.
ŻyjącyniecopóźniejHippokrates(ok.460-377p.n.e.)posługiwałsięjużpo-
jęciem„klimat”dowodząc,żewiatry,warunkipogodowe,środowiskoitrybżycia
człowiekamająogromnywpływnajegozdrowie.Wkilkudziełachtworzących
słynneCorpusHippocraticum64wspominasięotym,żedoobowiązkówlekarza
należyrozpoznaniewarunkówklimatycznychiśrodowiskowych,wktórychżyją
pacjenci,abydowiedziećsięnajakiechorobymogąonibyćnarażeniijakiele-
czenienależywobecnichzastosować65.
Wtraktacie„Opowietrzu,wodachimiejscach”(gr.Περίάέρωυύδάτωυ
τόπου,łac.Deaere,aquis,locis)Hippokrateswielokrotnieodnosiłsiędoklimatu
wskazującprzytymnajegozwiązkizezdrowiem,usposobieniem,anawetwy-
glądemczłowieka66.HippokratesprzypisywałAzjatom„tchórzostwoizniewie-
ściałość”iuznawałichzamniejwalecznychodEuropejczyków,azaprzyczynę
tegouważał„(…)przedewszystkimklimat,któryniewykazujeżadnychwięk-
szychwahnięć,aniwkierunkugorąca,anizimna,leczjestbardzozrównoważo-
ny”67.Twierdziłonrównież,żeludnośćzamieszkaławEuropie„(…)różnisięmię-
dzysobąpodwzględemposturyiwygląduzpowoduwahańklimatu(…)”68.Wza-
kresiezwiązkówklimatuzezdrowiemczłowieka,jednymzpoglądówHippokra-
tesabyłotwierdzenie,żewmiastachusytuowanychnawschodzie,zewzględu
61
Ibidem,s.260.
62
R.F.Sadowski,Znaczeniehumanistykidlakształtowaniarealistycznychrelacjiczłowiekadoprzyrody,
„StudiaEcologiaeetBioethicae”,2018,16,3,s.8.
63
Tukidydes,Wojnapeloponeska,Warszawa1988,s.2-5.
64
Najstarszyzachowanyzabytekpiśmienniczyspuściznygreckiejsztukimedycznej,wedługtradycji
przypisywanyHippokratesowizKos,jednakwistociebędącyzbioremrozprawwieluanonimowychauto-
równależącychdoróżnychstarożytnychszkółmedycznych.
65
V.Nutton,AncientMedicine,Routledge2014,s.75.
66
Hipokrates,Opowietrzu,wodachimiejscach(przekładA.Marchewka,M.Świder),Poznań2014,
s.13-43.
67
Ibidem,s.33.
68
Ibidem,s.41.
