Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Razemczyosobno?Przewodnikpolekturach
obecnienajważniejsza
njestswobodanaszegożycia
i
rozwojunarodowegonaWschodzie.Wymaga
tegohistorycznanaszaracjastanu”.Iztegonie
wolnonamzrezygnować.nJednakowożpełniaswobodynaszej
niewymagabynajmniejograniczeniaswobodyRusinów”.Najlep-
szymsystemowymrozwiązaniemjestautonomia.Nieauto-
nomiaterytoriów,njakchcąRusini,nie«opieka»i«orędownictwo»
sprawruskich,jakchcenaszaoligarchiaszlachecka,alepełna
autonomianarodowaPolakówiRusinówna
wspólnymichterytorium”19.
Tobyłygłosydemokratów.AterazposłuchajmyIgnotusa
znPrzegląduPolskiego”,którybezogródekmówi,żengłosowanie
powszechneodebrałoby[nam,PolakomM.J.]wszystkiebezwy-
jątkukrzesłaposelskienacałejLitwieiRusi,podczasgdysystem
kurialny[...]zapewniłbyznaczniewiększąilośćposłówiznacznie
wydatniejsząsumęwpływównabiegżyciapolitycznegowpań-
stwie”
20.Itakopisywałobecnąsytuację:nKwestialitewskajuż
istnieje;jutrobędziemymielikwestiębiałoruską,pojutrzemało-
ruską,tak,jaklitewską,będziemymielijeprzedewszystkimtam,
gdzieleżynaszorganizacyjnyterenwkościeleiparafii.[...]
Znacznaczęśćkatolikówłucko-żytomierskiejikamienieckiejdie-
cezji,mówiącapomałorusku,aobokniejstotysięcynawróconych
małoruskichchłopów,zażądająprędzejczyźniejswegojęzyka
wdodatkowymnabożeństwieikazaniuioczywiścieniebędziesię
godziłoanitegoodmawiać,aniprawotoimokrawywać.Polskie
społeczeństwozpolskimduchowieństwemnaczelebędziemiało
przedsobąnieledwiekwadraturękoła:odczućpotrzebę,gdziejest
iuprzedzićżądania,naprzódjespełniającwcałejichpełni,nim
zostanąsformułowane,niedopuszczającdowaśni,dorewindykacji
idorekryminacji,atymmniejdowciąganiarządujakonajwyższego
rozjemcydodomowychmiędzykatolikamisporów.Zdrugiejstro-
nyniczestanuposiadanianarodunieuronić,skorotenstanpo-
siadaniaitakjużniezmiernieszczupłyiskorokażdestanowisko
tambywaplacówką,którejstraceniedlacałejsprawypolskiejna
kresachmożestaćsięzgubne”.Miejscowaspecyfikapowoduje,że
nnaLitwieiRusisprawanarodowazdajesięnamwcałościzłą-
czonazreligiąinaniejjedyniemożesięopierać.Walkaopolskość
jestwszędzietamprzedewszystkimwalkąokatolicyzm,walką