Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Lata1907–1910
29
narodupolskiego”.Ikończyłbezpośrednimzwróceniemsiędo
Sękty:nwiepan,żemPolak,MichałRömer,azatemzechciejpan
umiarkowaćsweniewczesneinsynuacjenatematmejnarodowości
inazwiska”.Tychnwrecenzjitykaćniewolno”52.
MniejwięcejwtymczasiewokoliceMariampolaprzyjechał,
podłuższejnieobecności,JulianTalko-Hryncewicz,zwykształce-
nialekarz,alezpasjiiosiągnięćnaukowychetnograforazantropo-
log;właśnietam,ukrewnych,przygotowywałsiędoprofesorskich
obowiązkówwUniwersytecieJagiellońskim.Polatachtakodtwa-
rzałswojewrażenia:nNikogonietylkozestarszegopokolenianie
zastałemtu,bowymarli,alenawetmoichrówieśników,którzyroz-
pierzchlisiępoświecie.Miejsceichzajęliludzienowi,[...]przeważ-
nieLitwini,dzieciwłościańskie,wrogowiePolaków,sympatyzujący
zrządem,ludzieoniskimpoziomieumysłowym”.Iwymieniał
księży,nauczycieliludowych,adwokatówilekarzy–wedługniego
–nsłabychintelektualnie,leczsilniezabarwionychtendencjamipo-
litycznyminarodowegoszowinizmu.[...]LatemodwiedziłemKow-
no.Zmieniłosięononiedopoznania.Polskośćmiastazupełnie
zanikła.Gęstowystąpiłynadomachobokrosyjskich,szyldyli-
tewskie.Duchowieństwolitewskie,razemzadministracjąrosyjską,
wypowiedziałoeksterminacyjnąwalkęludnościpolskiej,wypędza-
jącjęzykpolskipokilkowiekowymistnieniuzkościołaiszkoły.
Wmieścieczułemsięzupełnieobcym.Przygłośnorozlegającejsię
mowierosyjskiej,litewskiej,słyszałemgdzieśwkącie,jakbyzukry-
cia,nieśmiałyszeptmowypolskiej”
53.Zaswoistykomentarzdotego
mogłybysłużyćsłowaBolesławaLimanowskiego,żenajważniejszą
ncechąnarodowościjestpoczuciezespołunarodowego;jestono
ważniejszeodwspólnościpochodzenia,iodwspólnościmowy.[...]
Jakkolwieksąliczneczynniki,któresięskładająnawytworzenie
narodu,tojednaknadrabinieuspołecznionychzrzeszeńludzkich
stajesięnarodemtouspołecznienie,wktórymzrodziłosiępoczucie
wspólnościnarodowej,poczucieswejnarodowości”
54.
Zagadnienianarodowościowedlanaszychniepodległościowych
socjalistów,demokratówiwogólepostępowcówtoniebyłytylko
teoretycznerozważania;tobyłaspraważywotna.Idlategoczytano
OttonaBauera
55,dlategozuwagąśledzonopraceaustriackiegopar-
lamentu
56.Przecieżtaksprawapolska,jakikwestiaruskatoczyły
sięwrealnieistniejącympaństwie,borykającymsięzrozlicznymi
