Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie:nowoczesnośćjakorefleksyjność
13
czowydlakulturywujęciuHeglowskim.Charakteryzujesięono
tym,żetytułowepojęcieduchamożebyćutożsamianezkulturą,
adziejezjejrozwojem,przyczymświatkulturyniejestdziedziną
danązgóry,leczDstopniowotworzysięikształtujewdziejowym
procesiedenaturalizacji8.Oznaczato,żekulturakształtujesię
dziękirozwojowiwiedzy,ponieważdziękiniejświatprzyrody
Dprzemieniasięstopniowowprzejrzystyisensownyświatludz-
ki”9.SposóbowejprzemianyjestwyjaśnionyprzezHeglanawielu
poziomachzapomocąskomplikowanychicharakterystycznych
dlajegospekulatywnejfilozofiipojęć.Jednymznichjestwłaśnie
pojęcierefleksyjności.
PojęcietoworyginalewystępującejakodieReflextioninsich
selbstpozwalamuprzedewszystkimnapokazanieróżnicymię-
dzyposzczególnymietapamirozwojukultury.Najprościejmożna
jezrekonstruowaćzapomocąschematu,wktórymnapoczątku
pojawiasięświadomość,uzyskującanastępniesamowiedzę,aby
ostatecznieosiągnąćstadiumrozumności.Każdyztychetapów
charakteryzujesięzbliżeniemwiedzydoprawdywspecyficznym
Heglowskimsensie.Wiedzapoleganatym,żecośjestbytemdla
świadomości,awięcrozwójwiedzyjestzmianąświadomości.Istot-
nejestjednakto,żerozwójtennietylkoskutkujeowymizmianami,
alesammamiejscewświadomości.Jegostrukturąjestdialektyczne
pojawianiesięiznoszeniesprzecznościwobrębiedoświadczenia
bytu,któreświadomośćdokonujewsposóbrefleksyjny.
Pierwszepoznaniemazatemcharakterbezpośredniiniereflek-
syjny.Ulegaonozłudzeniuogląduprzedmiotówsamychwsobie,
awięcjednościpodmiotuiprzedmiotu.Jednakżewrazznowożyt-
nościądoszłodojegourefleksyjnieniapoprzezKartezjańskieroz-
różnieniepodmiotuiprzedmiotu,przeciwstawienieichsobieoraz
poszukiwaniepodmiotowychwarunkówodnoszeniaprzedmiotów
doświadomości.DalszyetaprozwojuwiedzytoHeglowskiejuż
8M.J.Siemek,FilozofiaspełnionejnowoczesnościHegel,Toruń1995,
s.18.
9Tamże,s.19.