Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
KrzysztofJ.Kaleta,PawełSkuczyński
stwierdzenie,żedoświadomościnienależytylkoodnoszeniedo
siebieprzedmiotów,aletakżesamoodróżnianieichodświado-
mości.Określeniebowiemprzedmiotupozaświadomościąniema
żadnegosensu.Przedmiotjestczymśzawszetylkodlapodmiotu,
awięcsferaprzedmiotowajestbytemdlanas.Zakładamywpraw-
dzie,żejestonarównieżbytemwsobie,tj.istniejeniezależnieod
nas.Jednakzczasemuświadamiamysobie,żejesttonaszezało-
żenie,awięcżesferaprzedmiotowajestbytemwsobiedlanas10.
Wiedzamawięccharakterrefleksyjny,choćniełatwodociera
todoświadomości.JakpiszesamHegelnatymetapie:D[…]wie-
dzaniejestaktywnością,któraobchodzisięztreścią,jakzczymś
obcym,niejestrefleksyjnymkierowaniemsięodtreścidosiebie
[…]jestonachytrością,któranapozórpowstrzymującsięodak-
tywności[…]jestczymśodwrotnym–działaniem,którerozpływa
sięsamoprzezsięiczynisiebiemomentemcałości”11.Ukrywa
więconaswójprawdziwycharakter.Jednakżedziękirefleksyjności
uzyskujemywiedzęosamympoznaniu,awięcirozwojuwiedzy.
Wkonsekwencjikształtujesięnowoczesnakultura,któraDmusi
byćwiedząotym,coduchowe,iwiedząosobiejakooduchu,tzn.
musiistniećdlasiebiejakoprzedmiot,aletaksamobezpośrednio
jakoprzedmiotzniesiony,skierowanyrefleksyjniekusobie”12.In-
nymisłowy,niemieckifilozoftwierdzi,żedopieroduch,któryDzna
siebiejakoducha,jestnauką”13.Oznaczato,żewnowoczesności
rozwójwiedzywymagarefleksyjnegobadaniarefleksyjności.
Istniejejednakkrestegoprocesuurefleksyjnianiakultury,który
możnabyrównieżokreślićjakopopadaniewhiperrefleksyjność.
Wczasachobecnych,awięcnapewnymetapienowoczesności,
duchmazasobąnietylkosubstancjalneżycie–opartenabezpo-
średniościwiary,charakterystycznedlaepokiprzednowoczesnej,
alerównieżetapdrugiejskrajności–refleksyjnegokierowania
10H.Schnädelbach,Hegel…,s.53.
11G.W
.F.Hegel,Fenomenologia…,s.46.
12Tamże,s.26−27.
13Tamże,s.27.
