Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
KrzysztofJ.Kaleta,PawełSkuczyński
cepcjipodwójnejhermeneutyki,wktórejrefleksyjnezastosowanie
wiedzywdziałaniuoznaczazmianęperspektywywewnętrznejna
zewnętrzną6.Dziękitemuzmieniasięświadomośćpodmiotuwza-
kresiespołecznegosensujegodziałaniaorazwykorzystanejprzez
niegowiedzy.Podrugiewkonsekwencjiistotnedlarozumienia
refleksyjnościjestrównieżprzeciwstawieniejejrelacjiodnoszenia
siędoczegoś.Mawięconacharakterantyreferncyjny,choć–jak
wspomniano–refleksyjneodnoszeniesiędosiebiejestzawszejest
zapośredniczonewsferzeprzedmiotowej.
3.Źródłaideirefleksyjnościwflozofiświadomości
Współczesnerozumienierefleksyjnościzakorzenionejestprzede
wszystkimwparadygmaciefilozofiiświadomości,awszczegól-
nościwnajbardziejrozwiniętejjejpostaci,czyliheglizmie.Nie
inaczejjestzresztązjegoGadamerowskimrozumieniem.Choć
więcdziśkategoriataznajdujezastosowaniewramachparadyg-
matujęzykowego,tosięgnięciedojejgenealogiipozwolilepiejją
zrozumieć.FilozofiaGeorgaWilhelmaFriedrichaHeglaniejest
oczywiściejedyną,wktórej–wramachparadygmatuświadomości
–kategoriarefleksyjnościodgrywaistotnąrolę.Możnachociażby
wskazaćImmanuelaKantaczyJohannaGottliebaFichtego,będą-
cychdlaHeglapunktemodniesieniaiobiektempolemiki.Nale-
żyrównieżzaznaczyć,żefilozofiategoostatniegojestoczywiście
dziełemogromnym,dającymdzielićsięnapewneetapyrozwoju.
Dlategoteżponiższeuwagiograniczająsiędomniejlubbardziej
arbitralnegowyborutychelementówsystemuniemieckiegofilozo-
fa,dlaktórychkategoriarefleksyjnościzdajesiębyćnajistotniejsza,
awięcprzedewszystkimzawartychwjegoFenomenologiiducha.
Wdzieletymwyłożonajest–najogólniejrzeczujmując–Dna-
ukaoprzejawianiusięwiedzy”7.Właśnierozwójwiedzyjestklu-
6Zob.A.Giddens,Konsekwencjenowoczesności,Kraków2008,s.11.
7H.Schnädelbach,Hegel.Wprowadzenie,Warszawa2006,s.48−49;
G.W
.F.Hegel,Fenomenologiaducha,Warszawa2010,s.28.
