Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JohnWittekronikarzdialoguprawaireligii
doprowadziłbyzawszealbodożydostwa,albodoarcheologiiiskończyłoby
sięnatym,żeKościółbyłobytomuzeumstarożytności!”5.
Możewięcpolskikatolicyzmjakozjawiskokulturoweosadzonewtrady-
cjiwielkiejRzeczpospolitejbierzesięzkoniecznościposzukiwanianajbardziej
otwartejformułyreligijnościdostępnejwdanymmomenciehistorycznym;ko-
nieczności,dodajmy,niecałkiempierwszoplanowejwtymsamymmomencie
dziejowymwizolowanejGenewie,wNiderlandachogarniętychantyhabsbur-
skąrewoltą,naWyspachBrytyjskichczywamerykańskichkoloniach.Witte
niepodejmujewprawdzierozważańnatematprzyczynlokalnejpopularno-
ści,jakązyskałkalwinizmwświeciezachodnim,leczzperspektywypolskich
czytelnikówzagadnienietowydajesięnieodłącznietowarzyszyćlekturzejego
pracy.
Drugiszczególniebyćmożedlapolskichodbiorcówinteresującywymiar
pracyWitte’adotyczyustaleńnatematwpływukalwinizmunaukształtowa-
niesięfundamentalnychzasadirozwiązańinstytucjonalnychwspółczesnego
konstytucjonalizmuzachodniego.Wypadamiećnadzieję,żewiedzaokoncep-
cjachreligijnychipolitycznychtwórcówróżnychnurtówreformacjiwciąż
należydokanonuwykształceniawnaszymkręgukulturowym,awostatnich
latachpojawiająsięnapolskimrynkuksięgarskimpoważnepraceobcychau-
torównatematzwiązkówmiędzyreformacjąakulturąZachodu6,leczjużpo-
głębionarefleksjanadwkłademposzczególnychmyślicielireligijnychzkręgu
reformacjidotakchętnieprzeznasprzyjmowanegodorobkueuropejskiego
iamerykańskiegokonstytucjonalizmuorazprawczłowiekarzadkowykracza
pozaszkolneuogólnienia.
Wprawdziejużwopublikowanejw1895rokupracypt.DieErklärungder
Menschen-undBürgerrechteGeorgJellinekpostawiłtezęoreformacjiikon-
fliktachreligijnychjakoźródleprawjednostki,leczstanowiskotozmiejsca
uznanozakontrowersyjne,tymbardziejżepozbawionebyłowówczasmoc-
negooparciawmaterialeźródłowym.Każdyprawnikczypolitologzetknął
sięzpotocznympoglądem,żeuznaniedlaprawiwolnościczłowiekabierze
swójpoczątekweuropejskimoświeceniu,przedstawianymniekiedyjakoruch
świeckilubwręczwrogichrześcijaństwu.Wieluznichpoglądtenpowtarza,co
wprzypadkuprawnikówpozostajezapewnewścisłym,choćrzadkouświada-
mianymdziśzwiązkuztradycjąpozytywizmuprawniczego.Dośćwspomnieć,
5C.Norwid,Pismawszystkie,oprac.J.W.Gomulicki,Warszawa1971,t.9,s.131.
6Por.zwł.A.E.McGrath,JanKalwin.StudiumkształtowaniakulturyZachodu,tłum.J.Wolak,
Warszawa2009.
IX